نشانه هاى قیامت نمایان شده!
در نخستین آیه از آیات مورد بحث، اشاره سربسته اى به مسأله «اشراط الساعة» شده است، بى آن که مصداق آن را بیان مى کند، مى فرماید: «آیا آنها (افراد بى ایمان و استهزا کننده) جز این انتظارى دارند که قیامت ناگهان برپا شود آن گاه ایمان بیاورند، در حالى که هم اکنون نشانه هاى آن آمده است»! (فَهَلْ یَنْظُرُون اِلاَّ السّاعَةَ اَنْ تَأْتِیَهُمْ بِغَتَةً فَقَدْ جاءَ اَشْراطُها)
اما در آن موقع که قیامت برپا شود دیگر توجه و ایمان آنها سودى نخواهد داشت (فَاَنَّى لَهُمْ اِذا جائَتْهُمْ ذِکراهُمْ)
همان گونه که قبلا اشاره شد، «اشراط» جمع شَرَط به معناى علامت است، بنابراین «اشراط السّاعه» به معناى نشانه هاى قیامت مى باشد، اما در این که منظور از تحقق این نشانه ها که آیه فوق اجمالا از آن خبر مى دهد چیست؟ در میان مفسّران گفتگوست.
غالب مفسّران معتقدند که منظور از «اشراط» در این جا همان بعثت و قیام پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله وسلم) و نزول قرآن مجید آخرین کتاب آسمانى مى باشد، شاهد بر این معنا را احادیثى از خود پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله وسلم)دانسته اند، مانند حدیث معروفى که از آن حضرت نقل شده که فرمود: «بُعِثْتُ اَنا وَ السَّاعةُ کَهاتَیْنِ، وَ ضَمَّ اَلسَّبّابَةَ وَ الْوُسْطى ; بعثت من و قیامت مانند این دوست، و اشاره به دو انگشت مبارکش کرد و انگشت «سبّابه» را با انگشت «وسط» در کنار یکدیگر قرار داد».(1)
بعضى مسأله شق القمر را نیز جزء اشراط الساعه شمرده اند اینها همه در صورتى است که منظور نشانه هاى نزدیک شدن قیامت باشد نه نشانه امکان معاد، در حالى که بعضى معناى دوّم را برگزیده اند، و گفته اند اصل آفرینش انسان از خاک، و خلقت آسمان ها و زمین، همه نشانه هاى قدرت خدا بر اعاده حیات مردگان است، در این صورت تمام دلایل امکان معاد جزء نشانه هاى رستاخیز و اشراط الساعة خواهد بود (دقت کنید).
ولى معناى اوّل صحیح تر به نظر مى رسد، به خصوص این که در روایات اسلامى امورى به عنوان نشانه هاى نزدیک شدن قیامت و اشراط الساعه شمرده شده، مانند حدیثى که از پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله وسلم) نقل شده که فرمود: «مِنْ اَشْراطِ السّاعةِ اَنْ یُرْفَعَ الْعِلْمُ، وَ یَظْهَرَ الْجَهْلُ، وَ یُشْرَبَ الْخَمْرُ وَ یَفْشُو الزِّنا; از نشانه هاى قیامت برچیده شدن علم، آشکار شدن جهل، و شرب خمر و کثرت زناست».(2)
حتى در بعضى از روایات قیام حضرت مهدى (ارواحنا فداه) براى مبارزه با ظلم و فساد جزء اشراط الساعة شمرده شده است.

(1). این حدیث را بسیارى از مفسّران شیعه و اهل سنت با مختصر تفاوتى نقل کرده اند مانند مجمع البیان و تفسیر قرطبى و فى ظلال و روح البیان و تفاسیر دیگر (ذیل آیه مورد بحث).
(2). تفسیر نور الثقلین، جلد 5، صفحه 37، حدیث 41.