او میگفت: من قرآن را پیدا کردم!

نویسنده معروف اسلام «سید قطب» در مقدمه کتاب خود «تصویر فنى در قرآن مجید» بحث خالى تحت عنوان: «من قرآن را پیدا کردم» دارد که خلاصه اش اینست:

این کتاب (منظورش کتاب تصویر فنى است)، داستانى دارد که لازم بود، تا کتاب به چاپ نرسیده بود آنرا نزد خود نگاه دارم ولى امروز که کتاب براى چاپ فرستاده مى شود، ناچارم آنرا فاش کنم:

«در کودکى که براى نخستین بار قرآن را مى خواندم، با اینکه فکر من قادر به درک معانى بلند آن نبود چیزهائى از آن احساس میکردم.

هنگامى که بعضى از آیات را میخواندم عکسها و تصویرهاى جالبى مناسب معانى آن در مغز من نقش مى بست، من از این تصویرهاى ساده، و قدرت خلاقه قرآن، فوق العاده لذت مى بردم و با آن، مدتها سرخوش بودم، آن ایام با خاطرات شیرینش گذشت.

هنگامیکه قدم در محیط مدرسه و مراکز علمى گذاشتم و تفسیر قرآن را در کتب تفسیر خواندم، و اقوال این و آن، و احتمالات گوناگون را مطالعه کردم، دیدم دیگر اثرى از آن «تصویرهاى روح پرور» و آن جمال دل انگیزى که در کودکى مى دیدم در اعمال فکر من پیدا نیست.

متحیر شدم، مگر این همان قرآنى نیست که من در کودکى مى خواندم و آنقدر از معانى آن لذت میبردم چرا امروز اینقدر مشکل و پیچیده، و خالى از آن روح و زیبائى و لذت شده است؟!

مگر این قرآن دیگرى است؟!

آن تصویرهاى زنده و روح پرور کجاست؟!

ناچار گفته هاى این و آن و آن همه احتمالات مختلف، و احیاناً نامفهوم را رها کرده به مطالعه عمیق خود قرآن پرداختم و قرآن را در خود قرآن جستجو کردم. نه در گفته هاى این و آن!

دیدم قرآن بار دیگر، همان قیافه جذاب و دلپذیر، همان تصویرهاى دل انگیز و جان پرور خود را به من نشان داد، من مسحور این منظره ها شدم! البته این نقشها و صورتهائى که در این موقع مشاهده مى کردم بآن سادگى دوران کودکى نبود، چه اینکه آن روز «تنها صورتهاى زنده و روح دار آن را میدیدم ولى امروز در پشت آنها هدفهاى عالى و مقاصد بزرگ و پر ارزش قرآن را نیز مى بینم! و در هر دو حال جاذبه و کشش آن همیشگى و لایزال است. شکر خدا که من قرآن را پیدا کردم...!

و آن روز بفکر افتادم آن تصویر زنده و با روحى را که قرآن در مغز خواننده ترسیم مى کند، و هیچ قلمى قدرت ندارد مانند آن را ترسیم نماید، مورد بحث خاصى قرار دهم و همان روز پایه تألیف این کتاب (تصویر فنى در قرآن مجید) ریخته شد...»

*** 

بحثى را که این نویسنده مشهور اسلامى درباره پیدا کردن قرآن ذکر کرده بحث بسیار جالب و زیبا است، ولى نباید فراموش کرد که این بحث تنها از نظر (درک) معانى زنده و پر احساس قرآن تعقیب شده است (دقت کنید) در حالى که اگر نامبرده از نظر تجسم خارجى و تحقیق واقعیات قرآن در لابلاى اعمال ما مسلمانان این حقیقت را دنبال میکرد، مشاهده مى نمود که قرآن را هنوز پیدا نکرده است.

از نظر درک معانى زنده قرآن حق با این نویسنده بزرگ است، ولى از نظر تحقق بخشیدن به این معانى، باید گفت: ما قرآن را گم کرده ایم.

ما; یعنى اکثریت مسلمانان جهان، اکثریت کسانیکه به قرآن ایمان داریم و دم از اسلام میزنیم، آرى ما قرآن را گم کرده ایم.

درست است که قرآن بر خلاف کتب ساختگى بعضى دین سازان قرون اخیر که از قرار دادن کتابهاى خود در دسترس مردم وحشت دارند، به تمام زبانهاى زنده جهان ترجمه شده، و در تمام خانه هاى مسلمانان و عموم کتابخانه هاى دنیا وجود دارد، همه روزه از تمام فرستنده هاى ممالک اسلامى و جمعى از ممالک غیر اسلامى نیز پخش مى شود، ولى... افسوس که بسیارى از ما از حقیقت تعلیمات عالى قرآن و روح معانى این کتاب بزرگ آسمانى و درسهاى آموزنده آن عملا بى خبریم.

ما مسلمانان اگر قرآن را گم نکرده بودیم امروز چنین پراکنده نبودیم، این چنین در چنگال بیگانگان استعمارگر گرفتار نبودیم و اینچنین در ادامه زندگى و حیات خود به کمکهاى این و آن نیازمند نبودیم!

مگر این پیام قرآن نیست: «سست نشوید!، و غمگین نگردید; و شما برترید اگر ایمان داشته باشید»(1)

مگر پیشواى بزرگ اسلام على (ع) نفرموده:

و اَعْلَمُوا اَنَّهُ لَیْسَ عَلى اَحَد بَعْدَ القُرآن مِنْ فاقَة، وَ لا لاحَد قَبْلَ القُرْآن مِنْ غِنى!(2)

«بدانید هیچکس با داشتن قرآن فقیر نیست و هیچکس بدون قرآن غنى و بى نیاز نخواهد بود»!

و هم آن حضرت میفرماید: «در مشکلات و سختیها به قرآن پناه برید و داروى دردهاى بزرگ (اخلاقى و اجتماعى) خود را از آن بخواهید زیرا بزرگترین دردها نداشتن ایمان، پراکندگى و نفاق و گمراهى است و داروى آنها در این قرآن است»(3)

اگر داروى تمام این دردها در قرآن است چرا امروز ما اینقدر پراکنده ایم؟ اینقدر افکار و کشورهاى مسلمانان بلکه طبقات یک کشور از هم دور افتاده، و بر اثر گم کردن راه، زندگى پر افتخار و موجودیت مسلمانان بخطر افتاده است؟

*** 

1.سوره آل عمران آیه 139.
2. نهج البلاغه، خطبه 171.
3. نهج البلاغه، خطبه 171.