حال به سراغ «خانواده نمونه» برویم و جهیزیّه ازدواج برترین زنان جهان با برگزیده ترین مردان تاریخ بعد از پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله)را مورد توجّه قرار دهیم و از آن الهام بگیریم.
در بحثهاى گذشته خواندیم که تمام سرمایه مولاى متّقیان(علیه السلام)براى مراسم ازدواج تنها پول زرهى بود که به فرمان پیامبر(صلى الله علیه وآله)آن را فروخت و از آن «عطریات» و «لباس» و «جهیزیّه» حضرت زهرا(علیها السلام)تهیّه شد.
قیمت این زره به روایتى، سى درهم، و به روایات دیگر 480 یا 500 درهم بود(1) و با توجّه به این که «درهم» تقریباً نیم مثقال نقره مسکوک است، مجموع قیمت زره و بهاى تمام وسایلى را که به عنوان جهیزیّه تهیه کردند، به آسانى مى توان محاسبه نمود.
از روایتى استفاده مى شود که تنها یک سوم قیمت زره براى جهیزیّه مصرف شد، و از آن بخوبى برمى آید که تا چه حد وسایل زندگى جدید این دو زوج خوشبخت جهان بشریّت سادهوبى آلایش و دورازهرگونه تشریفات بوده است.
صورت جهیزیّه بانوى اسلام(علیها السلام) و به اصطلاح ریز اقلام آن را نیز مورّخان در تاریخ هاى خود ثبت کرده اند که مطالعه آن، انسان را با عالَمى از صفا و زهد و وارستگى عجیب روبه رو مى سازد، که عظمت وشکوه بى نظیر و خیره کننده اش هر انسان آزاده اى را به خضوع در برابر آن وامى دارد.
صورت جهیزیّه اى که یاران پیامبر(صلى الله علیه وآله)با آن وجه مختصر براى یگانه دختر پیامبر(صلى الله علیه وآله)تهیّه کردند به این ترتیب بود:
1ـ یک فرش مصرى که داخل آن پشم بود.
2ـ یک سفره چرمى.
3ـ یک متّکاى چرمى که داخل آن لیف درخت خرما بود.
4ـ یک عباى خیبرى.
5ـ یک مشک آب.
6ـ چند کوزه.
7ـ چند ظرف و کاسه سفالین.
8ـ یک ظرف براى آب و آب کشى (مطهره).
9ـ یک پرده نازک پشمى.
این بود مجموعه جهیزیّه زهرا(علیها السلام) طبق روایت.(2)
هنگامى که وسایل فوق را نزد پیامبر(صلى الله علیه وآله)آوردند نگاهى به آن کرد و گریست، سپس سر به سوى آسمان بلند کرد و دعاى عجیبى کرد و گفت:
اَللّهُمَّ بارِکْ لِقَوْم جُلُّ آنِیَتِهِمُ الْخَزَفُ;(3)
خداوندا به قومى که غالب ظروف آنها سفالین است، مبارک گردان!
دقّت در اقلام این جهیزیّه عجیب و تاریخى، و دعایى که پیامبر(صلى الله علیه وآله)به دنبال آن فرمود، چیزهاى بسیارى به انسان مى آموزد. عظمت و شکوهى که در این جهیزیّه ساده نهفته است، و پیام و الهامى که به فرزندان اسلام در تمام قرن ها مى دهد، غیرقابل توصیف است.
پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله)با این کار مى خواهد درس بزرگى براى تمام اعصار و براى تمام نسلها به یادگار بگذارد، و نشان دهد که اسلام بر محور تجمّل پرستى و رقابتهاى کمرشکن مادّى که مایه سختى کار ازدواج، و به تأخیر افتادن برنامه جوانان، و آلودگى اجتماع مسلمین مى گردد، نیست. اساس و پایه کار، همه جا بر سهولت و سادگى، و وارستگى و آزادگى و صفا و صمیمیّت استوار است.
آنچه پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) به عنوان نمونه و سرمشق نشان داد نه تنها در مقیاس امروز ساده و بى تکلّف بود، بلکه در اجتماع آن زمان نیز بسیار ساده تلقّى مى شد، تا آنجا که دنیاپرستان آن عصر که هنوز رسوبات «ارزشهاى جاهلى» در اعماق روح و جان تاریکشان بود، زهراى عزیز را بر این زندگى ساده شوهرش سرزنش کردند، و جوابى با آن عظمت را از پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله)شنیدند که قبلا ذکر کردیم.
اینها همه هشدارى است به آنها که نه تنها روى قلم به قلم وسایل تجمّلى جهیزیّه که گاه بسیارى از آنها در تمام طول عمر هم یک بار مورد استفاده قرار نمى گیرد، اصرار دارند، بلکه حتّى روى مارکهاى مختلف داخلى یا خارجى و رنگ و نقش و نگار آنها نیز حسّاسیت آمیخته با وسواس نشان مى دهند; آرى هشدارى است به همه آنها!
پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله)با امکاناتى که در آن زمان داشت، مى توانست وسایلى بسیار بهتر و با ارزشتر از آنچه گفتیم براى تنها دخترش زهرا(علیها السلام) و تنها یادگار همسر محبوبش خدیجه، و تنها یار و یاور همیشگى اش على(علیه السلام)فراهم سازد، ولى به عمد این کار را نکرد، که اگر مى کرد دستور جاویدان: (لَقَدْ کانَ لَکُمْ فى رَسُولِ اللّهِ اُسْوَةٌ حَسَنَةٌ) ارزش خود را از دست مى داد.
جالب این که، گروهى از مسلمانان، این سخنان را مى شنوند، و بى خیال از کنار آن بسادگى مى گذرند، و گاه اسم این بى اعتنایى را ضرورتهاى عصر و زمان مى گذارند، ضرورتى که آبرو و حیثیّت آنها در گرو آن است!
در حالى که ضرورت بودن آن، «بهانه» یا «خیال» و «توهّمى» بیش نیست، مانند همه خیالها و پندارها در صحنه زندگى که:
از خیالى صلحشان و جنگشان *** وز خیالى نامشان و ننگشان
و از همه مضحکتر این که، گاه براى تیمّن و تبرّک در کنار مهریّه هاى سنگین چند میلیونى، مهریّه پانصد درهمى حضرت زهرا(علیها السلام) را نیز ضمیمه مى کنند! یا بعضى از قلمهاى جهیزیّه آن حضرت را براى تأسّى به آن بزرگوار در کنار اجناس لوکس و وسایل پر زرق و برق و گرانقیمت خود قرار مى دهند.
این درست به آن مى ماند که در کنار سفره اى که انواع غذاهاى رنگین داخلى و خارجى، و سنّتى و مد روز، در آن جمع است، مقدارى نان جو و نمک هم قرار دهیم که این خوراک مولاى متّقیان و پیشواى آزادگان جهان، على(علیه السلام)است و ما شیعیان و پیروان مکتب او هستیم! چقدر این کار سطحى و شرم آور است!
من معتقدم بیرون آوردن بسیارى از پدران و مادران تجمّل پرست متعصّب از زیر آوار تقلیدها و آداب و رسوم غلط و خرافى کار آسانى نیست. جوانان، اعم از دختران و پسران که روح بى آلایش ترى دارند براى سنّت شکنى، و درهم کوبیدن آداب و رسوم غلط آماده ترند، آنها باید بپاخیزند و اجازه ندهند سرنوشتشان بازیچه دست این سنّتهاى زشت، و رقابتها و چشم و همچشمى هاى ویرانگر بزرگترها شود، و صفا و صمیمیّت همسرانشان در آتش این رسوم غلط و غیر منطقى بسوزد.
آنها باید حاکم بر سرنوشت خود شوند، و دستهاى معمارانى را که سنگ اوّل زیربناى زندگى آنها را از اوّل کج مى نهند، و بعد از آن تا گنبد دوّار کج مى رود، از این مسأله حیاتى کوتاه کنند، و در حرف و عمل ثابت نمایند طرفدار مهریّه هاى معقول، جهیزیّه هاى ساده، و مراسم ازدواج بى تکلّف و آمیخته با صمیمیّت و صفاى اسلام هستند.
پسران جوان باید ثابت کنند رهروان مخلص راه امیرمؤمنان علىّ مرتضى(علیه السلام)مى باشند.
دختران جوان نیز باید ثابت کنند از زندگى زهراى مرضیّه(علیها السلام)بزرگترین شخصیت زن در جهان بشریّت الگو مى گیرند، و به وسوسه هاى این و آن دل نسپرده، و به دشمنى هاى در لباس خیرخواهى، توجّهى نمى کنند; و من به تأثیر این سخنان در جوانان بسیار امیدوارم.

(1) . مرحوم علاّمه مجلسى در «بحارالانوار» مى گوید: ممکن است قیمت واقعى آن همان 30 درهم بوده، ولى بعضى از علاقه مندان، آن را به مبلغ زیادترى خریده باشند.
(2) . بحارالانوار، جلد 43، صفحه 130.
(3) . همان .