برخلاف آنچه بعضى مى پندارند اسلام اهمّیّت کمى براى مهریّه قایل است، تا آنجا که اگر زن و مردى ازدواج دایم کنند، و سخنى از مهریّه به میان نیاورند، هیچ مشکلى ایجاد نمى شود و ازدواجشان صحیح است، و باید براى چنین زنى مهریّه اى همانند زنان امثال او قایل شد (مهرالمثل).
افراط و تفریط در این مسأله، مانند بسیارى از مسایل دیگر، هنوز بر جامعه ما حاکم است; بعضى چنان به سراغ تعیین مهریّه هاى سنگین مى روند که گویى تمام افتخار و ارزش زن در آن خلاصه مى شود و کم بودن مهریّه را دلیل بر بى شخصیّتى زن، و زیادى آن را مایه افتخار و مباهات و نشانه عظمت او مى پندارند.
بسیارى از مردم چنان براى مهریّه چانه مى زنند که گویى مى خواهند خانه و ملکى را خریدوفروش کنند و نه تنها به مهریّه هاى نسیه و در ذمّه، بلکه به مهریّه هاى نقدى از نوع «پول رایج» نیز قانع نیستند، چراکه با گذشت زمان کاهش پیدا مى کند و ارزش آن کاسته مى شود.
باید حتماً «سکّه هاى طلا» و «املاک ششدانگ» و مانند آن باشد.
در برابر این گروه اخیر، بعضى (به تقلید اروپاییها که مهریّه ندارند) بطور کلّى با مهریّه مخالفند، و آن را بى معنا مى دانند; درحالى که مهریّه فلسفه هایى دارد که این گروه از آن غافل و بى خبرند.
فلسفه مهریه را در چند مورد مى توان خلاصه کرد:
 
1
مهریّه یک نوع اکرام و احترام نسبت به مقام والاى زن است، و در واقع هدیه اى است از سوى شوهر که دلیل محبّت، و نشانه جدّى بودن پیمان زناشویى است.
 
2
همه جا معمول است که زن با خود جهیزیّه اى به خانه شوهر مى برد و اغلب در تهیّه این جهیزیّه گرفتار مشکلات مى شوند، «مهریّه نقدى» کمکى است از سوى شوهر براى تهیّه جهیزیّه و نشانه اى است از وفادارى و قبول مسئولیّت نسبت به زندگى آینده.
 
3
مهریّه مى تواند تا حدّى خسارت اقتصادى زن را در صورت جدایى جبران کند، زیرا مى دانیم زنانى که از شوهر خود طلاق مى گیرند شانس کمترى براى ازدواج مجدّد دارند تا مردان آنها.
 
4
مهریّه غیر نقدى عامل بازدارنده اى است در برابر طلاق، و شاید به همین دلیل شارع مقدّس اسلام به هیچوجه حدّ و مرزى براى آن تعیین نکرده و نوع خاصّى قایل نشده، از امورى که تنها جنبه معنوى دارد مانند «تعلیم قرآن» گرفته، تا مهریّه هاى فراوان مادّى را شامل مى شود، چرا که شرایط مختلف اند و اشخاص متفاوت.
در عین حال در اسلام توصیه مؤکّد براى سبک کردن مهریّه شده است; چنانکه على(علیه السلام)مى فرماید:
لا تُغالُوا بِمُهُورِ النِّساءِ فَتَکُونَ عَداوَةً;(1)
مهریّه هاى زنان را گران و سنگین نکنید، چرا که سبب عداوت و کینه توزى مى شود.
مرحوم شیخ صدوق در روایت مرسله اى از معصومین(علیهم السلام)چنین نقل مى کند:
مِنْ بَرَکَةِ الْمَرأةِ قِلَّةُ مَهْرِها وَمِنْ شُومِها کَثْرَةُ مَهْرِها;(2)
از برکات زن این است که مهرش کم باشد و از شوم و نامیمونى او، زیادى مهر او است.
مهریّه هاى سنگین در عصر ما اغلب از سه عامل سرچشمه مى گیرد:
 
1
گاه از چشم و هم چشمى ها و مسابقه در این گونه مسایل است که افرادى از این طریق مى خواهند به پندار خویش شخصیّت والاترى براى خود یا فرزندان خویش کسب نمایند.
 
2
گاه از غلبه روح مادّیگرى و ارزشهاى مادّى است که اساساً تمام تلاشهاى گروهى براى رسیدن به آن است، و از آنجا که مهریّه زیاد در کوتاه مدّت یا درازمدّت درآمد بیشترى را همراه دارد، آن را ترجیح مى دهند.
 
3
و بالاخره گاهى از عدم اعتماد متقابل میان دو همسر یا خانواده هاى آنها سرچشمه مى گیرد، زیرا از این بیم دارند که زندگانى مشترک آن دو، دوام پیدا نکند، و مى خواهند این مهریّه سنگین مانعى بر سر راه جدایى گردد، و یا در فرض جدایى، کمکى به زن در مشکلات ناشى از آن نماید.
روشن است که اگر سه عامل فوق از بین برود، چشم و هم چشمى ها و رقابتها در میان نباشد، و نخواهند بهوسیله ازدواج، تجارت کنند، و به زندگى مشترک آینده در سایه ایمان و تقوا امیدوار باشند، دلیلى ندارد که به دنبال این گونه مهرهاى کمرشکن بروند.

(1) . وسائل الشّیعه، جلد 15، صفحه 11، حدیث 12.
(2) . وسائل الشیعه، صفحه 10، حدیث 8.