رهبانيت از ريشه «رَهْبه» در اصل به معناى ترسى است كه توأم با اضطراب و پرهيز باشد. و «ترهّب» يعنى تعبّد و رهبانيّت به معناى شدّت تعبّد است.(1) در مسيحيت نوعى رهبانيت وجود داشت كه مربوط به تحريم ازدواج مردان و زنان تارك دنيا بود كه انزواى اجتماعى، ترك فعاليت هاى دنيوى و انتخاب صومعه ها و ديرهاى گاه دورافتاده براى عبادت و زندگى به دور از محيط اجتماعى را در پى داشت.(2)
اسلام با اين شيوه از زندگى مخالف است. در شأن نزول آيات 87 و 88 سوره مائده نقل شده است كه روزى رسول خدا(صلى الله عليه وآله) در وصف قيامت و وحشت آن روز سخن گفتند و مردم گريستند، پس از آن جمعى از صحابه در منزل عثمان بن مظعون اجتماع كردند و عهد بستند كه روزها را روزه باشند و شب ها را بيدار و به عبادت بپردازند، از گوشت حيوانات استفاده نكنند، از عطر و زنان بهره نگيرند، لباس هاى خشن بپوشند، دنيا را رها كنند و مثل راهبان زندگى نمايند.
اين تصميم به گوش رسول خدا(صلى الله عليه وآله) رسيد، آن حضرت مردم را جمع كرد و خطبه اى خواند و آنها را براى اين كار سرزنش كرد. از جمله فرمود: «أما إنّي لستُ آمركم أن تكونوا قِسّيسين ورُهبانا... وإنّ سياحة اُمّتي الصوم ورَهبانيّتهم الجهاد; من به شما فرمان ندادم كه مانند كشيش ها و راهبان باشيد; رياضت امت من روزه و رهبانيت آنها جهاد است (نه ترك دنيا و دست از كار كشيدن)».(3)
همچنين نقل شده است كه فرزندى از عثمان بن مظعون از دنيا رفت; وى به سبب اندوه فراوان، از اجتماع كناره گرفت و در گوشه اى از خانه جايى را براى عبادت انتخاب كرد و مشغول عبادت شد. اين خبر به رسول خدا(صلى الله عليه وآله) رسيد; آن حضرت به وى فرمود: «إنّ الله تعالى لم يكتُبْ علينا الرَّهبانيّة، إنّما رَهبانيَّةُ اُمَّتي الجهادُ في سبيل الله; خداوند متعال بر امّت من رهبانيت رامقرّر نداشته است. رهبانيت امّت من، جهاد در راه خداست».(4)
به هر حال، نكوهش هاى فراوان از رهبانيت و گوشه نشينى و ترك معاش و تلاش، زاهد مسلمان را به معاشرت و كار و تلاش وا مى دارد.

(1) . ر.ك: مفردات راغب، «رهب».
(2) . ر.ك: شرح و تفسير لغات قرآن بر اساس تفسير نمونه، ج 2، ص214 .
(3) . ر.ك: تفسير مجمع البيان، ذيل آيات 88-87 سوره مائده; مستدرك الوسائل، ج 16، ص 55.
(4) . بحارالانوار، ج 79، ص 114، ح 1 .