از جمله از اصولى كه سبب رشد و توسعه اقتصادى مى شود و از بعضى از آداب و احكام اقتصادى اسلام ضرورت آن به دست مى آيد اعتماد كارگزاران نظام اقتصادى اسلام به مردم و فعالان اقتصادى و حمايت از آنان در فعاليت هاى اقتصادى و اداى تكاليف مالى است. در حديث معتبرى از غياث بن ابراهيم از امام باقر(عليه السلام)مى خوانيم: اميرمؤمنان على(عليه السلام) وقتى زكات گيرنده (= مصّدّق) خود را براى اخذ زكات مى فرستاد به او مى فرمود: وقتى بر صاحب مال وارد شدى با او اين گونه سخن بگو: «تصدّق رحمك الله ممّا أعطاك الله; از آنچه خداوند به تو عطا كرده، زكاتش را بده خداى رحمتت كند» سپس فرمود: «اگر از تو روى برگرداند و نخواست زكاتش را بدهد، اجبارش نكن و اصرار ننما»; «فان ولّى عنك فلا تراجعه».(1)
در نامه 25 نهج البلاغه آن حضرت نيز خطاب به زكات گيرنده بياناتى را مشاهده مى كنيم كه به روشنى دلالت بر اين دارد كه در اسلام و در نظام اقتصاد اسلامى تا چه اندازه، روى كرامت و حريت و اختيار انسان تكيه شده است; مى خوانيم: «با تقوا و احساس مسئوليت در برابر خداوند يكتا و بى شريك حركتكن و در اين راه هيچ مسلمانى را مترسان و بر سرزمين او ناخشنود مگذر; بيش از آنچه از حق خداوند در اموالش است از او مگير، پس از آنكه به آبادى قبائل رسيدى در كنار آب فرود آى و داخل خانه هاشان مشو. سپس با آرامش و وقار به سوى آنان برو، تا در ميان آنها قرار گيرى، به آنها سلام كن و از اظهار تحيت بخل نورز، پس از آن به آنان مى گويى: اى بندگان خدا مرا ولىّ خدا و خليفه اش به سوى شما فرستاده تا حق خدا را كه در اموالتان است بگيرم، آيا در اموال شما حقى از خدا هست كه آن را به نماينده اش بپردازيد، اگر كسى گفت نه، ديگر به او مراجعه نكن و اگر كسى پاسخ داد بلى، همراهش برو; اما نه اينكه او را بترسانى يا تهديد كنى يا او را به كار مشكلى مكلف سازى، از طلا و نقره تنها آنچه را خودش به تو داد، از او بستان، و اگر داراى گوسفند يا شتر بود بدون اذن او داخل آنها مشو، زيرا بيشترشان از آن اوست، و آن گاه كه داخل شدى همچون شخص مسلط و سخت گير رفتار مكن، حيوانى را فرار مده و ناراحت مساز و در ميان آنها صاحبش را ناراحت مكن، (به هنگام گرفتن حق خدا) حيوانات را به دو قسمت تقسيم كن و صاحبش را مخيّر ساز كه يك قسمت را انتخاب كند و در انتخابش به او اعتراض مكن، سپس قسمت باقيمانده را دو نيمه كن و وى را مخير ساز يكى را انتخاب كند، باز هم به او در اين گزينش خرده مگير به همين گونه تقسيم كن تا آنجا كه باقيمانده به اندازه حق خداوند باشد، پس آن گاه حق خدا را دريافت نما (البته باز هم مواظب باش كه) اگر از اين تقسيم پشيمان بود و خواست از نو تقسيم نمايى قبول كن و حيوانات را به هم مخلوط نما و همچون گذشته آنها را تقسيم كن تا حق خداوند باقى بماند و آن را اخذ نمايى».
اين گفتار امام كه آميخته با نهايت محبّت و اعتماد به توده هايى از مردمى است كه اموالشان مشمول ماليات اسلامى (زكات) است نشان مى دهد كه حكومت اسلامى بايد نهايت اعتماد را به مردم داشته باشد، همان كارى كه سبب مى شود مردم نيز متقابلا به حكومت اعتماد كنند. اين اعتماد طرفينى راه گشاى بسيارى از مشكلات اقتصادى است.

(1) . وسائل الشيعه، باب 14 از ابواب زكاة الأنعام، ح 5، ج 9، ص 132.