عالى ترين قوانين و برنامه ها تا با تلاش همگانى و مشاركت عموم مردم همراه نباشد، به ثمر نخواهد نشست; و هنگامى كه اراده همگانى براى تحقّق برنامه ها وجود داشته باشد، زمينه رشد و توسعه فراهم مى شود.
على(عليه السلام) مى فرمايد: «خوض النّاس في الشّيء مقدّمة الكائن; هنگامى كه مردم براى رسيدن به چيزى وارد صحنه شوند، زمينه تحقّق آن فراهم مى شود».(1)
همان گونه كه تا مردم يك جامعه براى تغيير و تحول مصمم نباشند و دست به كار نشوند، تحوّل مثبتى براى آنها رخ نخواهد داد. قرآن كريم تصريح مى كند كه: «(إِنَّ اللهَ لاَ يُغَيِّرُ مَا بِقَوْم حَتَّى يُغَيِّرُوا مَا بِأَنفُسِهِمْ); به يقين خداوند سرنوشت هيچ قوم (و ملّتى) را تغيير نمى دهد، مگر آنكه آنان خود را تغيير دهند (و هماهنگ با سرنوشت سعادت بخش سازند)».(2)
اميرمؤمنان هنگامى كه از حقوق خود به عنوان رهبر بر مردم سخن مى گويد اجابت همگانى به دعوت خويش را از آن جمله بر مى شمرد: «والإجابة حين أدعوكم».(3)
طبيعى است كه اجابت دعوت دولت از سوى مردم و مشاركت آنان در برنامه هاى اقتصادى زمينه رشد و توسعه را فراهم مى سازد و دولت نيز بايد زمينه مشاركت آنها را فراهم كند و به توان آنها تكيه نمايد، ازاين رو امام اميرمؤمنان(عليه السلام) در عهدنامه مالك اشتر بر نقش توده مردم تأكيد مى كند و مى فرمايد: «وإنّما عماد الدّين وجماع المسلمين والعُدّة للأعداء، العامّة من الأمّة، فليكن صغوك لهم وميلك معهم; به يقين ستون دين، و سبب اجتماع مسلمانان و ذخيره دفاع از دشمنان، تنها «توده مردم» هستند، بنابراين گوش به سخنان آنها فرا ده و تمايل و علاقه تو به آنها باشد».(4)
به يقين همان گونه كه توده مردم در عرصه جهاد بر ضدّ دشمن نقش اساسى دارند، در جهاد سازندگى و توسعه اقتصادى نيز نقش آنان انكارناپذير است.

(1) . غررالحكم، ح 11042 .
(2) . رعد، آيه 11 .
(3) . نهج البلاغه، خطبه 34 .
(4) . همان، نامه 53 .