بعد از رحلت پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) طوفان عجیبى سراسر جهان اسلام را فرا گرفت، و کانون این طوفان مرکز «خلافت» بود، سپس به هر چیز که به نحوى با آن ارتباط مى کرد منتقل شد، از جمله حکم مصادره سرزمین فدک.
فاطمه(علیها السلام) که مى دید این تجاوز آشکار، توأم با نادیده گرفتن بسیارى از احکام اسلام در این رابطه، جامعه اسلامى را گرفتار یک انحراف شدید از تعالیم اسلام و سنّت پیامبر(صلى الله علیه وآله) و گرایش به برنامه هاى جاهلى مى کند، و از سوى دیگر مقدمه اى است براى خانه نشین کردن امیرمؤمنان على(علیه السلام) و محاصره اقتصادى یاران جانباز على(علیه السلام)، به دفاع از حق خویش در مقابل غاصبان فدک پرداخت، ولى نظام حاکم به بهانه حدیث مجعول «نحن معاشر الانبیاء لا نورث; ما پیامبران ارثى از خود نمى گذاریم!» از اداى این حق سر باز مى زد.
بانوى اسلام سیّده زنان عالم(علیها السلام) با جمعى از زنان بنى هاشم به مسجد پیامبر(صلى الله علیه وآله) آمد تا در برابر توده هاى مسلمان، و سران مهاجر و انصار گفتنى ها را بگوید، و اتمام حجت کند. او بى اعتنا به «جوسازى» خاصى که شده بود، و به بهانه «غصب فدک» خطبه بسیار غرایى ایراد نمود که بسیارى از حقایق در آن افشا شد.
لحن گیراى بانوى اسلام در این خطبه بیانگر این واقعیت است که او سخنورى بلیغ، و خطیبى نستوه، همتاى همسرش على(علیه السلام) بود که خطبه هاى او را درنهج البلاغه تداعى مى کند.
به هر حال این خطبه تاریخى از خطبه هاى معروف اهل بیت(علیهم السلام) است، و بسیارى از متعهدان شیعه فرزندان خود را همواره توصیه به حفظ این خطبه مى کردند، تا با گذشت زمان گرد و غبار نسیان بر آن ننشیند، و از سوى دشمنان مغرض زیر سؤال قرار نگیرد.
اسناد و مدارک خطبه
هم اکنون نیز سزاوار است نسل جوان برومند این حماسه بزرگ را به خاطر بسپارند و به آیندگان منتقل کنند.
ناصر مکارم شیرازى