شرح و تفسیر
از دَرهم شدن جوابها بپرهیزید
امام (ع) در این کلام حکیمانه به نکته مهمى در مسائل مربوط به پرسشها وجوابها اشاره کرده، مىفرماید: «هنگامى که جوابها زیاد (و دَرهم) شوند حق مخفى مىگردد»؛ (إِذَا ازْدَحَمَ آلْجَوَابُ خَفِیَ الصَّوَابُ).
بسیار دیدهایم که سؤالى در مجلسى مطرح مىشود و هرکس هرچیزى که به ذهنش آمد به عنوان جواب ذکر مىکند و حتى احتمالات ضعیف و پاسخهاى بىپایه نیز عنوان مىشود، در چنین مجلس و چنان شرایطى روشن است که حق براى بسیارى مخفى مىماند، زیرا جدا کردن پاسخ حقیقى از آن همه احتمالات گوناگون کار آسانى نیست.
این سخن درسى براى محققان هم هست که اصرار نداشته باشند مثلاً در تفسیر یک آیه یا یک حدیث یا پاسخ یک شبهه، احتمالات زیاد و جوابهاى متعددى ذکر کنند. چه بهتر که فشردهتر و سنجیدهتر سخن گویند. به خصوص اینکه بسیار دیدهایم هنگامى که جوابهاى یک مسئله متعدد مىشود و یکى از آنها آسیبپذیر است، مخالفان، همان یکى را مورد نقد قرار داده و بعد مىگویند: مشت، نمونه خروار است و پاسخهاى متین را نیز از این طریق زیر سؤال مىبرند.
ابن ابىالحدید در شرح این گفتار حکیمانه مىگوید: این مانند آن است که
انسانى در بعضى از مسائل نظرى اشکالى ذکر کند آن هم در حضور جماعتى از اهل نظر، سپس آنها در گفتن پاسخ بر یکدیگر پیشى گیرند و هرکدام بخواهند بر دیگرى غلبه کنند و هرکس هرچه به نظرش آمد ذکر کند. شک نیست که در این صورت حق مخفى مىشود و این سخن درواقع به بحثکنندگان درباره مسائل مختلف توصیه مىکند که انصاف را در بحث خود با دوستان رعایت کنند و قصد مراء و قهر و غلبه بر دیگرى نداشته باشند. (که در چنین شرایطى حق مخفى مىگردد).(1)
 
علامه مجلسى؛ در شرح این گفتار مىگوید: شاید در این دستور حکیمانه توصیهاى به سؤال کنندگان نیز باشد که یک مسئله را از افراد زیادى پرسش نکنند، زیرا جوابهاى متعدد سبب مىشود آنها در تشخیص حق، گرفتار شک و تردید شوند.(2)  البته تمام این تفسیرها قابل جمع است. 
درواقع ازدحام در جواب، شاخهاى از شاخههاى افراطگرى است که در همه چیز مذموم است.

(1) . شرح نهجالبلاغه ابن ابىالحدید، ج 19، 76.
(2) . بحارالانوار، ج 1، ص 223.