تخلف از تعهد تزویج در شرط ضمن عقد لازم [احکام شروط ضمن عقد]

Questionخانمی به صورت شرط ضمن عقد لازم متعهد می شود ظرف یک سال با آقای الف ازدواج کند، ولی از این تعهد تخلف می کند و با آقای ب ازدواج می کند، الف ادعا می کند ازدواج دوم چون سبب تضییع حق ناشی از شرط وی شده است، غیر نافذ است؟ آیا این ادعا قابل استماع است؟

Answer: ازدواج دوم صحیح است ولی تخلف از شرط احکام خاص خود را دارد.

شرط عدم فسخ در عقد جایز [شروط ضمن عقد معاملات]

Questionآیا در عقد جایز یکی از طرفین میتواند شرط عدم فسخ کند؟

Answer: هرگاه به صورت شرط فعل باشد یعنی بگوید من این عقد را فسخ نمی کنم صحیح است ولی اگر بگوید حق فسخ نداشته باشم باطل است.

لازم بودن عمل به شرط در ضمن عقد لازم [شروط ضمن عقد معاملات]

Questionآقای الف در ضمن عقد لازم متعهد می شود خانه خود را به آقای ب بعد از یک سال تملیک کند، چنانکه آقای الف از مفاد تعهد خود تخلف کند و خانه را به آقای ج بفروشد، قرارداد بیع وی صحیح است و وی تنها مرتکب حرمت تکلیفی شده است یا این که قرارداد وی غیر نافذ خواهد بود و نیازی به امضای ب خواهد داشت؟

Answer: اگر معنی عقد لازم را می داند و در ضمن عقد لازم چنین کاری را کرده باید به آن عمل کند.

شرط عدم تعلق ارث در ضمن معامله [شروط ضمن عقد معاملات]

Questionگاهى در قراردادى مانند بیع شرط می‌شود که یکى ‏از طرفین ارث نبرد این صورت چه حکمی‌ دارد؟

Answer: اگر در ضمن قراردادى چنین شرطى کنند صحیح است، چون نوعى معاوضه است و در صورت تخلف از شرط خیار فسخ براى دیگرى است.

شرط تکرار معامله به همین قیمت در آینده [شروط ضمن عقد معاملات]

Questionآیا جایز است در حین خرید کالایی از طرف فروشنده یا خریدار شرط شود که بعد از مدتی معلوم یا نامعلوم جنس را دوباره فروشنده از خریدار به همان قیمت یا بالاتر پایین‌تر بخرد؟

Answer: هرگاه شرط در مدت معلومی باشد مانعی ندارد.

مشروعیت قرار دادن وجه التزام از سوی متعاقدین [شروط ضمن عقد معاملات]

Questionمعمول است که در برخى قراردادها ـ از جهت محکم‌کاری ـ مبلغى به‌عنوان وجه التزام از سوى متعاقدین پیش‌بینی می‌گردد. تا چنانچه متعهّد از انجام تعهّد استنکاف ورزید، یا تعهّد را با تأخیر به انجام رسانید، مبلغ مزبور را به متعهّد له بپردازد. مثلاً در قرارداد بیع، شرط می‌گردد که چنانچه با بایع نسبت به انتقال رسمى مبیع اقدامى ننمود، می‌بایست یک‌میلیون تومان به مشترى بپردازد. یا در قرارداد ساخت آپارتمان توافق می‌‌شود که چنانچه پیمانکار در موعد مقرّر آپارتمان را تحویل نداد، باید به ازای هرماه تأخیر یک‌صد هزار تومان به کارفرما بپردازد. یعنى درواقع طرفین از قبل، خسارت و میزان آن را مفروض و پیش‌بینی می‌نمایند. درحالی‌که ممکن است خسارت واقعى، کمتر یا بیشتر از مبلغ مذکور باشد، یا حقیقتاً خسارتى وارد نشده باشد. با عنایت به این‌که طبق مواد 10 و 230 قانون مدنى ایران اشتراط چنین امرى تجویزشده، لطفاً در این مورد به سؤالات زیر پاسخ فرمایید: الف) مشروعیت آن چگونه است؟ ب) برفرض مشروعیت شرط، اگر انتخاب انجام تعهّد، یا پرداخت وجه التزام به متعهّد تفویض گردد. یعنى توافق شده باشد که متعهّد به تشخیص خود یا تعهّد را به انجام رسانیده، یا به‌جای آن وجه التزام را بپردازد. آیا این امر باعث مردّد شدن موضوع معامله، و درنتیجه ابطال عقد نخواهد شد؟ ج) اگر متعهّد ضمن عقد توافق نماید که چنانچه عدم انجام تعهّد، یا تأخیر در اجراى آن، حتّى منتسب به شخص ثالثى باشد، بازهم وجه التزام را شخصاً بپردازد (یعنى به‌طور مطلق ضامن شود) حکم مسئله چیست؟ د) اگر ضمن عقد شرط شود که در صورت امتناع متعهّد از انجام تعهّد، وى ملتزم باشد که هم تعهّد را انجام دهد و هم وجه التزام را بپردازد، چه حکمى خواهد داشت؟ هـ) اگر به‌واسطه اوضاع‌واحوال زمان اجراى عقد، انجام تعهّد متعذّر گردد. یعنى اجراى آن براى متعهّد غیرممکن نبوده، ولى طاقت‌فرسا باشد. آیا بازهم در مقابل عدم اجرا، یا تأخیر در اجراى تعهّد، وجه التزام باید پرداخت گردد؟ آیا در این صورت، حاکم حقِّ تعدیل وجه التزام را دارد؟

Answer: الف: مشروعیت آن از دو طریق امکان‌پذیر است نخست این‌که تخلفات باعث حقّ فسخ می‌‌شود، ولى خیار فسخ مشروط به پرداختن فلان مقدار به‌عنوان خسارت شده باشد. دوّم این‌که معامله فسخ نشود، و با تأخیر انجام شود، و خسارت پیش‌بینی‌شده به‌عنوان شرط ضمن عقد ذکرشده باشد. در هر دو صورت گرفتن آن مبلغ جایز است. ب: این امر باعث تردید در معامله نمی‌شود، بلکه مفهومش این است که اگر معامله را فسخ کرد، باید در مقابل این حقّ فسخ، فلان مبلغ را بپردازد. ج: در دو فرض بالا تفاوتى بین سبب تأخیر و خسارت نیست. د: درصورتی‌که شرط مربوط به تأخیر بوده باشد، اشکالى ندارد. ه: اگر شرط مطلق بوده، و مطابق فهم عرف شامل چنین صورتى هم می‌شده، باید مطابق آن عمل گردد.

شرط عدم فروش مورد معامله در ضمن عقد معامله با اشخاص حقوقی [شروط ضمن عقد معاملات]

Questionاگر کسی با سازمان ملی زمین و مسکن (از سازمان‌های وزارت مسکن) قراردادی جهت خرید آپارتمان تنظیم کند و در این رابطه شروط ضمن عقدی با آن‌ها داشته باشد به شرح ذیل: بند 4 شرط ضمن عقد: این‌جانب تحت هیچ عنوان اعم از موقت یا دائم، عادی یا رسمی و به هر اسم، به هر کس حق وا‌گذاری آپارتمان موضوع این صورت مجلس را به اشخاص حقیقی و حقوقی دیگر ندارم و درصورتی‌که خلاف آن محرز شود سازمان مسکن اختیار تام خواهد داشت ضمن خودداری از واگذاری آپارتمان در خصوص وجوه واریزشده طبق بند م با این‌جانب رفتار نماید. بند 9: خریدار حق وا‌گذاری حقوق مربوط به این قرارداد را قبل از ثبت رسمی معامله در دفترخانه اسناد رسمی به دیگری تحت هیچ عنوان حقوقی از قبیل بیع، صلح، رهن، وکالت و غیره را بدون موافقت کتبی فروشنده ندارد. سؤال 1: اگر شخصی با علم به شرایط ضمن عقد فوق بدون هماهنگی با سازمان مسکن با خریدار وارد معامله شود و قبل از صدور سند رسمی از سوی اداره ثبت سه دانگ از این آپارتمان را که ساخته نشده و قیمت قطعی آن مشخص نشده را خریداری کند حکم مالکیت او چگونه است؟

Answer: درصورتی‌که سازمان مذکور موافقت نکند آن معامله اشکال دارد.

عدم لزوم عمل بشرط ضمن عقد توسط وراث متبایعین [شروط ضمن عقد معاملات]

Questionفردی زمینی در کنار نهر دارد و با شخص دیگرى که زمینش در کنار نهر واقع نشده است، زمینشان را با این شرط که تا قیامت شخصى که در کنار نهر زمین دارد تعهّد کند هرساله نهر را تمیز کند و خاک‌برداری کند مبادله می‌کنند ولی بعد از فوت آن شخص، فرزندان او به این شرط عمل نمی‌کنند. حال سؤال این است که آیا بر فرزندان آن فرد نیز واجب است که به‌شرط پدر خود عمل کنند؟

Answer: گذاشتن شرط بر عهده غیر مشترى یا غیر طرف معاوضه مشروعیت ندارد.

شرط کاهش یا افزایش عوضین در اقاله [شروط ضمن عقد معاملات]

Questionشرط کاهش یا افزایش عوضین در اقاله، باطل است؟

Answer: این شرط باطل است ولی موجب بطلان اقاله نمی‌شود.

شرط استفاده شخصی خریدار در هنگام فروش [شروط ضمن عقد معاملات]

Questionآیا تهیه‌کننده می‌‌تواند بگوید فقط کسی که سی دی را خریداری کرده است می‌‌تواند از آن استفاده کند؟

Answer: درصورتی‌که ضمن قرارداد فروش چنین شرطی کنند باید خریدار به آن عمل کند، در غیر این صورت مجاز است به دیگران‌ هم بدهد و استفاده کنند.

شرط جریمه دیرکرد در معاملات [شروط ضمن عقد معاملات]

Questionشرط كردن به اين صورت كه «اگر پول معامله را دير پرداخت كنى بايد فلان مقدار بيشتر پول بدهى» اشكال دارد؟

Answer: اگر شرط ضمن عقد باشد اشكالى ندارد، ولى نبايد به اين صورت باشد كه در صورت تأخير سود پول را بگيرد.

اقسام شروط در معامله [شروط ضمن عقد معاملات]

Questionاقسام شرط و محل استفاده آن را بیان کنید؟

Answer: شروط بر دو قسم هستند الف) شرط فعل: يعنى شرط می‌کند مثلاً اگر تا سر موعد پول ندادى می‌توانم معامله را فسخ كنم. ب) شرط نتيجه: يعنى شرط می‌کند مثلاً اگر پول را تا سر موعد ندادى معامله منفسخ باشد. (نه اينكه بگويد حق فسخ دارد). شرط نتيجه ازنظر علمى جایی می‌تواند باشد كه عقد مورد شرط احتياج به صيغه خاصی نداشته باشد مثل بيع، اجاره، مضاربه، و امثال این‌ها ولى در عقودى مثل طلاق، نكاح و... اين مطلب جريان ندارد چون صيغه خاصى دارند پس شخص نمی‌تواند در ضمن معامله چنين شرط كند «اگر فلان كار را كردى عقد نكاح منفسخ باشد».

تعریف و حکم واقولی [شروط ضمن عقد معاملات]

Questionمنظور از واقولی چیست و جایگاه آن در شرع چگونه است؟

Answer: واقولى به اين معناست كه طرفين عقد شرط كنند اگر كسى از معامله پشيمان شد می‌تواند با پرداخت مبلغ معيّنى معامله را فسخ كند. توضيح و حكم: «واقولى» درواقع همان «شرط فسخ» است، يعنى هر كس پشيمان شود می‌تواند معامله را فسخ كند به‌شرط پرداخت مبلغى معيّن. بايد توجه داشت «اسقاط كافه خيارات» كه اكنون مرسوم است و در مبایعه‌نامه‌ها قيد می‌‌شود شامل اين مورد نمی‌گردد.

مدت‌زمان عمل به واقولی [شروط ضمن عقد معاملات]

Questionطرفين تا چه زمانى می‌توانند به‌عنوان واقولى معامله را فسخ كنند؟

Answer: واقولى حد عرفى دارد و معمولاً تا قبل از به نام زدن سند می‌باشد نه به اين معنا كه هر كس بتواند تا چند سال بعد نيز پشيمان شود و با پرداخت مبلغى معامله را فسخ كند.

فروش سهمی از ملک به‌شرط فروش آن در زمان لازم [شروط ضمن عقد معاملات]

Questionآیا صاحب مغازه‌ای می‌‌تواند مثلاً یک‌دانگ از مغازه‌اش را به دیگری بفروشد به این شرط که اگر مشتری خوبی برای کل مغازه پیدا شد، صاحب آن یک‌دانگ هم راضی به فروش سهمش باشد؟

Answer: مانعی ندارد.

شرط دریافت خسارت بابت تأخیر در وصول چک [شروط ضمن عقد معاملات]

Questionاگر در معامله‌ای که با چک صورت گرفته، فروشنده از همان ابتدا به خریدار بگوید اگر پول من را سر موعد ندهی روزی پنج هزار تومان به‌عنوان ضرری که من متحمل می‌‌شوم باید پرداخت کنی. آیا این کار اشکال دارد؟

Answer: درصورتی‌که طرفین بر این شرط توافق کنند اشکالی ندارد.

شرط تبدیل معامله نقد به نسیه با قیمت جدید در صورت تأخیر در پرداخت مبلغ [شروط ضمن عقد معاملات]

Questionشخصی آهن‌فروش است. وقتی با شخص خریدار معامله می‌‌کند به او می‌گوید اگر چک من را سر موعد مقرر پاس نکنی این کار تو به‌منزله فسخ محسوب می‌‌شود و من معامله نسیه دیگری با قیمت جدید با تو می‌‌بندم. آیا این کار اشکال دارد؟

Answer: اشکالی ندارد.

شرط مطلق عدم فروش در معامله با اشخاص حقیقی [شروط ضمن عقد معاملات]

Questionآیا شرط ضمن عقد به این‌که مشتری حق ندارد خانه‌ای که خریداری کرده به دیگری بفروشد و این شرط به‌صورت مطلق و مقید به زمان خاصی نباشد صحیح است؟ و آیا بعد از فوت متبایعین، شرط ضمن عقد کماکان لازم الوفاء است به این معنی که ورثه مشتری هم نمی‌توانند ملکی را که قهراً مالک شده‌اند به دیگری بفروشند؟

Answer: ظاهر این است که مشتری مادام‌العمر نمی‌تواند آن را بفروشد ولی ورثه حق فروش دارند.

شرط حق فسخ در صورت تخلف بایع [شروط ضمن عقد معاملات]

Questionاگر متعاملین در قرارداد بیع شرط کنند اگر بایع ظرف سه ماه سند ملک را به نام مشتری انتقال ندهد برای مشتری حق فسخ باشد. چنین شرطی صحیح است یا نه و در صورت صحت این‌گونه شرط‌ها شرط فعل هستند یا خیار شرط و اگر خیار شرط باشد آیا می‌‌توان خیار شرط را مقید به امر دیگری کرد؟

Answer: این شرط اشکالی ندارد و جنبه شرط خیار دارد و اگر قید دیگری به آن بزنند آن قید نیز قابل‌قبول است.

انجام معامله جایز الفسخ به‌جای بدهی [شروط ضمن عقد معاملات]

Questionشخصى با دیگرى درگیر شده، و طرف مقابل را به قتل می‌‌رساند و محکوم به دیه قتل می‌‌شود. ولى چون قاتل پول نقد نداشته، زمین خود را به بیع جائز الفسخ فروخته که هر زمان پول مذکور را ادا کرد، زمینش را تحویل بگیرد. آیا قاتل حق دارد پول را تحویل داده، زمین خود را باز پس بگیرد؟

Answer: ن‌گونه خیار شرط صحیح نیست. ولى اگر در وقت بیع مغبون بوده، می‌‌تواند از خیار غبن استفاده کند.

قرار دادن خیار فسخ برای مشتری توسط وکیل [شروط ضمن عقد معاملات]

Questionشخصى به دیگرى وکالت داده که منزلش را بفروشد. وکیل خانه را فروخته، و بدون اطّلاع مالک براى مشترى خیار فسخ قرار داده، و آن خیار موجب ضرر و زیان بایع گردیده است؟ آیا چنین معامله‌ای صحیح است؟

Answer: در فرض سؤال، قرار دادن خیار فسخ فضولى، منوط به اذن بایع است ولى اگر بایع اجازه نداد مشترى حق فسخ دارد.

فروش محصولات بشرط ضمانت و سلامت [شروط ضمن عقد معاملات]

Questionبعضي اجناس كه با شرط خريداري می‌گردد مثلاً هندوانه كه به‌شرط‌چاقو فروش می‌رود يا بعضي از لوازم برقي كه به‌شرط سالم بودن يا ضمانت به فروش می‌رود چه حكمي دارد؟

Answer: اشکالی ندارد ولی باید به‌شرط عمل کنند.

فروش سهام به‌شرط خرید آن به دو برابر قیمت [شروط ضمن عقد معاملات]

Questionشركتي اعلام نموده اگر کسی مقدار مشخصی از سهام شرکت را بخرد بعد از چند سال، سهام خریداری‌شده را دو برابر می‌خرد. آیا اين کار شرعاً صحیح است؟

Answer: اگر هر دو معامله جدی باشد مانعی ندارد.

شرط قرار دادن خسارت حمل کالا بر عهده مشتری [شروط ضمن عقد معاملات]

Questionهنگام عقد شرط می‌‌شود که زمانی که فروشنده کالا را ارسال می‌‌کند هر چه ضرر مربوط به تضییع مال شود بر عهده مشتری باشد آیا این شرط صحیح است؟

Answer: مانعی ندارد.

شرط بازنگرداندن بیعانه در صورت انصراف خریدار [شروط ضمن عقد معاملات]

Questionقبل از انجام معامله ماشین مشتری مبلغی را به‌عنوان بیعانه به فروشنده می‌‌دهد تا جنس را برایش نگه دارد و به دیگران نفروشد و باهم شرط می‌کنند که اگر از خرید پشیمان گشت بیعانه به او بازنخواهد گشت، حال مشتری پشیمان گشته آیا چنین شرطی صحیح بوده و فروشنده می‌تواند طبق شرط در بیعانه تصرف کند؟

Answer: نوعی قرارداد است و اشکالی ندارد.

شرط قمار گونه در ضمن معامله یا معاوضه [شروط ضمن عقد معاملات]

Questionدو نفر ملکی را معاوضه می‌‌کنند و شرط می‌‌کنند اگر یکی از طرفین سند ملک را به نام دیگری نزند معاوضه فسخ و ملک فرد ناقض شرط، به‌عنوان خسارت متعلق به‌طرف دیگر باشد آیا چنین شرطی جایز است؟

Answer: هرگاه تمام شرایط معاوضه جمع باشد این شرط مانعی ندارد ولی بهتر است ازاین‌گونه شرط‌های قمار مانند، پرهیز کنند.

شرط ضمن عقد خارج لازم [شروط ضمن عقد معاملات]

Questionآیا شرایط ذیل که خریدار و فروشنده در ضمن عقد خارج لازم متعهّد گردیده‌اند، لازم‌الاجراست؟ الف) در ظرف مدّت حداکثر 80 روز از تاریخ این مبایعه‌نامه، در دفترخانه رسمى حاضر و سند به نام خریدار تنظیم و تحویل گردد. ب) چنانچه بند «الف» رأس مدّت مقرّر به اجرا درنیاید شخصِ مقصّر موظّف است بیست‌وپنج درصد از بهاى مورد معامله را به‌عنوان خسارت به‌طرف دیگر پرداخت نماید. ج) کشف هرگونه فساد تا تاریخ تنظیم سند و تحویل ملک مورد معامله به عهده فروشنده می‌باشد. د) کلیّه هزینه‌ها و مخارج مربوط به انتقال سند به عهده فروشنده می‌باشد مگر هزینه حقّ الثّبت که به عهده طرفین می‌باشد. هـ) کلیّه خیارات، حتّى خیار غبن فاحش بل افحش، از طرفین ساقط‌شده است ضمناً فروشنده متعهّد گردید که اگر در موعد مقرّر اقدام به تخلیه ننماید و یا در موعد مقرّر در بند «الف» در محضر حاضر نگردد روزانه مبلغ پانصد هزار ریال تحت عنوان خسارت به خریدار پرداخت نماید.

Answer: شرایط مزبور کلاً صحیح و لازم‌الاجراست.

شرط تصرف فروشنده در مورد معامله تا زمان حیاتش [شروط ضمن عقد معاملات]

Questionاگر پدرى تمام دارایى، یا عمارت مسکونی‌اش را به فرزند خود بفروشد، مشروط بر این‌که مادام الحیاة در حیطه تصرّف خودش باشد آیا جایز است؟ در صورت جواز اگر در حیات پدر، فرزند فوت کند آیا بیع به قوّت خود باقى است، یا فسخ می‌‌شود؟

Answer: بیع مزبور صحیح بوده و آن اموال با اهمان شرایط به ورثه آن مرحوم منتقل می‌‌شود و پدر مادام الحیاة فقط حقّ تصرّف در منافع را دارد.

SiteTitle

LoginToSite

SecurityWord:

Username:

Password: