محاسبه خمس زن‌وشوهری که هر دو در تأمین مخارج زندگی سهیم باشند [نحوه محاسبه خمس ]

پرسش : اگر زن و شوهر شاغل، در مخارج زندگی سهیم باشند مواد مصرفی و خوراکی که در آخر سال خمسی اضافه می‌آید پرداخت خمس آن بر عهده کدام‌یک از زوجین است؟

پاسخ : آنچه در آخر سال در خانه می‌ماند مشمول خمس است و می‌توانید تخمین بزنید چه اندازه از مال شما و چه اندازه از مال همسرتان است و خمس آن را بپردازید و قاعدتاً خمس آن، مبلغ زیادی نخواهد بود.

فوت در وسط سال خمسي [نحوه محاسبه خمس ]

پرسش : اگر شخص وسط سال خمسی فوت کند آیا باید خمس اموال او محاسبه شود؟

پاسخ : كسى كه سال خمس دارد اگر در وسط سال بميرد بايد مخارج او را تا موقع مرگش از منافع او كم كنند و خمس باقيمانده را بدهند.

خمس پولی که نزد وصی برای مخارج بعد فوت امانت بوده [نحوه محاسبه خمس ]

پرسش : عموی بنده مقداری پول قبل از فوتشان به‌حساب بنده ریختند برای کفن‌ودفن و کمک به فقرا و یتیمان؛ آیا این پول شامل خمس می‌شود؟

پاسخ : درصورتی‌که می‌دانید خمس آن را نداده، مشمول خمس است.

مصرف پول مخمس و جایگزین کردن آن در هرسال خمسی [نحوه محاسبه خمس ]

پرسش : شخصی سر سال خمسی پانصد هزار تومان درآمد دارد که خمس آن را پرداخت می‌کند و چهارصد هزار تومان مخمس در سال بعد مصرف می‌شود و سر سال خمسی بعد فقط چهارصد هزار تومان درآمد اضافه دارد که طبق فتوای حضرت‌عالی می‌تواند این چهارصد هزار تومان اضافه درآمد را، جایگزین چهارصد هزار تومان مخمس کند و خمسی به او تعلق نمی‌گیرد. حال اگر در سر سال سوم نیز تنها چهارصد هزار تومان درآمد اضافه داشته باشد آیا خمس به او تعلق می‌گیرد یا باز می‌تواند آن را جایگزین چهارصد هزار تومان مخمس کند؟

پاسخ : جایگزین می‌شود و خمس ندارد.

چگونگی تخمیس اموال کسی که تاکنون خمس نداده [نحوه محاسبه خمس ]

پرسش : بنده تاکنون خمس نداده‌ام و ازدواج‌کرده‌ام و وسایل و دارایی متعلق به هر دو نفرمان است چگونگی حساب و اینکه به چه چیزهایی تعلق می‌گیرد را راهنمایی فرمایید... در ضمن هر دو کارمند دولت و ازلحاظ وضع مادی در حد متوسط بوده و خانه و ماشین و...در حد متعارف است.

پاسخ : خمس منزل مسكونى و اسباب و اثاثیه منزل و وسيله سوارى (اگر دارید) را با شما مصالحه كرديم. بقيّه اموال و دارایی‌ها مانند پول نقد و پس‌انداز و مطالبات و مواد خوراکی موجود در منزل و همچنین مواد مصرفی را محاسبه کنید بدهی‌هاى مربوط به آن را كسر كرده، خمس باقيمانده را يكجا يا تدريجاً ارسال فرمايید.

محاسبه و پرداخت خمس در دفاتر معظم له [نحوه محاسبه خمس ]

پرسش : برای محاسبه خمس به کجا باید مراجعه کرد؟

پاسخ : می‌توانید با مراجعه به دفاتر و یا نمایندگان حضرت آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی (مدظله) خمس خود را محاسبه کنید و در صورت پرداخت وجه، قبض رسید ممهور به مهر معظم له را دریافت نمایید.

نحوه محاسبه خمس زوجین در صورت متفاوت بودن مرجع تقلید [نحوه محاسبه خمس ]

پرسش : من و خانمم شاغلیم و هرکدام به یکی از حضرات مقلد، اما تمام دخل‌وخرجمان یکی است و اینکه کدام چیز با پول کدام مان خریده شده معلوم نیست، ما چطور خمس حساب کنیم؟

پاسخ : باید با هر دو مرجع مکاتبه کنید و اجازه بگیرید که دو قسمت شود و هر قسمت را به یکی بپردازید.

تعلق خمس به هدیه مشروط [نحوه محاسبه خمس ]

پرسش : آیا اگر هدیه‌ای را مشروط گرفته باشیم خمس دارد؟ {زن خانه‌اش را به شوهر هدیه داده مشروط به اینکه پس از فوت زن، شوهر آن خانه را باقیات و صالحات کند}

پاسخ : هبه معوض بوده و خمس ندارد.

نحوه تخمیس اموال مقلدین توسط نمایندگان معظم له [نحوه محاسبه خمس ]

پرسش : نمایندگان معظم له چگونه باید اموال مقلدین را تخمیس کنند؟

پاسخ : ما در موردمحاسبه خمس، چهار چيز از اموال مقلدین را باوجود این‌که خمس به آن‌ها تعلق‌گرفته استثناء می‌کنیم؛ زیرا اين کار سبب تشويق مردم به‌حساب اموالشان می‌شود. آن چهار چيز عبارت‌اند از: 1. خانه مسكونى: همچنين خانه‌های ييلاقى كه درخور شأن و مورداستفاده باشد، نيز همين حكم را دارد. 2. وسيله نقليه شخصى: اگر وسيله نقليه براى استفاده شخصى و كار باهم باشد بايد به نسبتِ مقدارى كه براى كار است، خمس آن محاسبه شود. 3. لوازم زندگى: اعم از وسایل درون منزل و حتى تلفن همراه مشروط به اينكه وسيله كسب نباشد و اگر استفاده تلفن همراه، مشترک استفاده می‌شود به همان ترتيب كه در مورد وسيله نقليه بيان شد عمل می‌شود. 4. زیورآلات بانوان: تا حدّى كه متعارف است و شأن او اقتضا می‌کند. ضمناً به مراجعه‌کنندگان متذكّر شويد تمامی موارد مذکور خمس دارد، زیرا از ابتدا پول آن‌ها مخمّس نبوده است، امّا از باب ارفاق به آن‌ها می‌بخشیم.

چگونگی محاسبه خمس حج حقوق‌بگیری که سال خمسی ندارد [نحوه محاسبه خمس ]

پرسش : خمس مخارج و هزینه‌های حج و عمره حقوق‌بگیرانی که سال خمسی ندارند چگونه محاسبه می‌شود؟

پاسخ : اگر زمان اولین دریافت حقوق را به یاد دارد، سال خمسی بر اساس زمان دریافت اولین حقوق، روشن می‌شود و اگر بر مبالغی که هزینه شده است سال خمسی بگذرد به اصل و سود آن خمس تعلق می‌گیرد. اگر زمان دریافت اولین حقوق را به یاد ندارد و از درآمد یازده ماه منتهی به ثبت‌نام، هزینه کرده است (دوازده ماه تمام از زمان دریافت حقوق نگذشته باشد) به اصل و سود آن خمس تعلق نمی‌گیرد و اگر از ذخیره قبل از آن بوده باشد، اصل و سود آن خمس دارد.

وظیفه قیم نسبت به خمس اموال محجور [نحوه محاسبه خمس ]

پرسش : آیا رسیدگی محاسبه و پرداخت خمس اموال محجور از وظايف قيم است؟

پاسخ : وظیفه ای ندارد.

منظور از یک چهارم در خمس [نحوه محاسبه خمس ]

پرسش : جریان خمس یک‌چهارم چیست؟

پاسخ : خمس یک پنجم است اما اگر کسی بخواهد از درآمد سال بعد آن را بدهد یک چهارم می شود البته ما مصالحه نموده و یک پنجم را قبول می کنیم.

جواز تخمیس قسمتی از اموال برای کسی که عازم حج است [نحوه محاسبه خمس ]

پرسش : کسى که سال خمسی ندارد، می‌تواند فقط مقدارى از اموال را مخمّس کند و به حج برود؟

پاسخ : این کار جایز است؛ ولى اگر می‌خواهد از حج خود به‌طور کامل نتیجه بگیرد تمام اموال خود را پاک کند؛ بنابراین چنانچه پول قربانى و احرام آن‌ها از پول مخمّس باشد حج صحیح است و إلاّ اشکال دارد و درهرحال گناه کرده است.

عدم جواز کسر مخارج سالى که سود نکرده از منافع سال بعد [نحوه محاسبه خمس ]

پرسش : آیا می‌توان مخارج سال قبل که منفعتی نبرده از منافع سال بعد کم کند؟

پاسخ : اگر در يك سال منفعتى نبرد، بنا بر احتياط واجب نمى‏تواند مخارج آن سال را از منافع سال بعد كم كند.

اختلاف داشتن قیمت ارزش زمین با قیمت فروش [نحوه محاسبه خمس ]

پرسش : مقدار سی هزار متر زمین کشاورزی داریم قصد داریم خمس آن را پرداخت کنیم قیمت زمین اینجا متری سی هزار هست ولی موقع فروش کمتر می‌خرند مثلاً بیست تومان به چه صورت حساب می‌شود؟

پاسخ : به قیمت قابل فروش حساب کنید.

نحوه محاسبه بدهی‌ها برای تعیین مبلغ خمس جهت پرداخت [نحوه محاسبه خمس ]

پرسش : کسی که تا امروز خمس نداده است، آیا هنگام محاسبه اموال خود می‌تواند بدهی‌های چند سال گذشته و آینده خود را نیز محاسبه کند؟

پاسخ : با توجه به این که اموال فعلی را محاسبه می کنید باید بدهی های فعلی را محاسبه نمایید.

جبران سرمايه هزينه شده از سود آخر سال [نحوه محاسبه خمس ]

پرسش : اگر شخصی در ابتدای سال منافعی نداشته باشد و از سرمایه خرج کند، می‌تواند سرمایه هزینه شده را از سود آخر سال کسر کند؟

پاسخ : هرگاه در ابتداى سال منافعى نداشته باشد و از سرمايه خرج كند، امّا پيش از تمام شدن سال منفعتى ببرد، در اين صورت مى‏تواند آنچه را از سرمايه‏ برداشته از منافع كم كند.

جبران سرمايه تلف‌شده از منافع کسب [نحوه محاسبه خمس ]

پرسش : اگر شخصی مقداری از سرمایه را به سبب کسب‌وکار از دست بدهد، می‌تواند آن مقدار را از منافع جبران کند؟

پاسخ : اگر چيزى از سرمایه به خاطر کسب‌وکار از بين برود به‌طوری‌که جزء ضرر معامله حساب شود، مى‏تواند مقدار آن را از منافع بردارد، ولى اگر به‌واسطه حوادث ديگرى از بين برود (مانند سرقت و امثال آن) نمی‌تواند آن را از منافع كم كند، مگر اين‏كه با سرمايه باقيمانده نتواند كسبى كه سزاوار شأن اوست انجام دهد.

چگونگی محاسبه خمس اموال صغیری که پدر خمسش را داده [نحوه محاسبه خمس ]

پرسش : اگر پدر خمس اموال فرزند را قبل از این‌که به سن بلوغ برسد از اموال خودش (نه اموال صغیر) بپردازد با توجه به این‌که بعد از بلوغ به اموال وی خمس تعلق می‌گیرد صغیر به‌محض بلوغ وظیفه دارد خمس اموال را پرداخت کند یا تنها باید خمس افزایش قیمت و اموال جدید را باید بپردازد؟

پاسخ : تنها خمس افزایش قیمت و اموال جدید باید پرداخت شود.

معیار محاسبه خمس برای طلافروش [نحوه محاسبه خمس ]

پرسش : طلافروشی و زرگرها باید خمس خود را به قیمت محاسبه کنند یا به وزن؟

پاسخ : باید به قیمت محاسبه نمایند (هرچند وزن طلاها نسبت به سال قبل ثابت باشد) البته در مورد آن ها ارفاق قابل توجهی می نماییم.

جبران غير مال سرمایه‌ای تلف‌شده از منافع [نحوه محاسبه خمس ]

پرسش : اگر مالی که سرمایه نیست از بین برود، می‌توان آن را از منافع جبران کرد؟

پاسخ : هرگاه غير از سرمايه چيز ديگرى از اموال او به خاطر شكستن و سوختن و سرقت و غير آن از بين برود اگر در همان سال به آن احتياج دارد مى‏تواند آن را از منافع همان سال تهيّه كند.

جایگزینی منافع به‌جای هدیه [نحوه محاسبه خمس ]

پرسش : شخصی در احکام خمس هدیه به مرجعی رجوع کرده که قائل به خمس هدیه نیست، حال اگر شخص بخواهد برای خود موبایل بخرد؛ آیا می‌تواند فعلاً از پول هدیه‌ای که به او دادند موبایل بخرد و یک ماه بعد، از پولی که کارکرده و مقدار آن به‌اندازه‌ی قیمت همان گوشی است را جایگزین پول هدیه کند؟

پاسخ : در فرض سؤال می‌توانید از درآمد همان سال جایگزین نمایید.

کسر بدهی خانه و ماشین از باقیمانده اموال غیر مخمس [نحوه محاسبه خمس ]

پرسش : با توجه به اینکه خمس اصل خانه و ماشین‌سواری را می‌بخشید می‌توان بدهی آن‌ها را از باقیمانده اموال کسر کرد؟

پاسخ : مانعی ندارد.

مخلوط شدن پول مخمس با غیر مخمس و عدم اطلاع از مقدار هرکدام [نحوه محاسبه خمس ]

پرسش : کسی که پول خمس داده و خمس نداده شده اش مخلوط شده و تنها مجموع پول مشخص است نه مقدار هرکدام، تکلیفش چیست؟

پاسخ : آن مقدار که یقین دارد و یا تخمین می زند خمس داده است را کسر کرده و خمس باقیمانده را بپردازد.

حکم جایگزینی پول مخمّس بعد از دو سال [نحوه محاسبه خمس ]

پرسش : اگر پول مخمّس خرج گردد و بعد از دو سال به همان مقدار پول به دست بیاید خمس به آن تعلّق می‌گیرد؟

پاسخ : آنچه در سررسید سال وسط باقی بوده است خمس ندارد ولی آنچه در سال دوم جبران شده، خمس دارد.

کسر مخارج کسب [نحوه محاسبه خمس ]

پرسش : آیا برای محاسبه خمس می‌توان مخارج کسب را از درآمد کسر کرد؟

پاسخ : مخارجى را كه براى به دست آوردن فايده می‌کند، مانند خرج باربرى و دلالى و غير آن جزء مخارج كسب حساب می‌شود.

پرداخت مبلغی اضافه بابت محاسبه خمس آینده [نحوه محاسبه خمس ]

پرسش : آیا امکان دارد در سال خمسی بیشتر پرداخت کنیم و سال بعد لحاظ شود؟

پاسخ : با اجازه حاکم شرع مانعی ندارد.

بخشش خمس تعلق گرفته به پول صدقه [نحوه محاسبه خمس ]

پرسش : از درآمدم یک‌ چهارمش را برای صدقه و کمک به دیگران ذخیره می‌کنم، آیا به این پول خمس تعلق می‌گیرد؟

پاسخ : درصورتی که به عنوان صدقه پرداخت شود خمس آن را می بخشیم.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی