آيه ليلة المبيت؛ آيات ولايت امیر المؤمنين على عليه السلام

خداوند در آيه 207 سوره بقره می فرمايد: «بعضى از مردم [با ايمان و فداكار، همچون على (ع) در «ليلة المبيت» به هنگام خفتن در جايگاه پيغمبر (ص)] جان خود را به خاطر خشنودى خدا مى‏ فروشند؛ و خداوند نسبت به بندگان مهربان است». اين آيه شريفه، كه به آيه ليلة المبيت معروف شده، يكى از مهم ترين آيات فضايل حضرت امير المؤمنين (ع) مى‏ باشد. فضيلتى كه نظير آن در اسلام براى هيچ كس ثابت نشده است. آيه فوق به فداكارى بى ‏نظير امام اوّل شيعيان، كه در شب تاريخى هجرت پيامبر اسلام (ص) به سوى مدينه، در بستر آن حضرت خوابيد، اشاره دارد و با توضيحى كه خواهد آمد از جمله آيات مربوط به ولايت آن حضرت مى‏ باشد.

Writer: آيت الله العظمى ناصر مكارم شيرازى دام ظله

نقش متکلمان شیعه در کلام سیاسی با محوریت «ولایت‌فقیه»

کلام سیاسی یکی از شاخه‌های معرفتی کلام اسلامی است که درباره نقش موضوعات اعتقادی‌ در زندگی سیاسی بحث می‌کند. برجسته‌شدن این معرفت، از آغاز بر محور بحران خلافت و امامت بعد از رسول الله(ص) در جامعه اسلامی بود. تمرکز کلام سیاسی به‌صورت سنتی در مکتب اهل‌البیت(ع) بر تبیین جایگاه و مشروعیت الهی امامان دوازده‌گانه(ع) بود و در عصر غیبت امام زمان(عج) پیرامون «نیابت» و جانشینی از آن حضرت بحث می‌کند. در مسئله ولایت فقیه این پرسش مطرح است که آیا خداوند در مورد حکومت در عصر غیبت دستور خاصی داده و تکلیفی معین کرده است یا خیر؟ اگر از نظر کلامی ثابت شود که خداوند فقیه عادل را در این دوران بر امت ولایت داده داده است، از این مطلب دو نتیجه فقهی به‌دست می‌آید؛ نخست آن‌که بر فقیه واجد شرایط واجب است که وظیفه خود را انجام دهد و از مسئولیت شانه خالی نکند. دوم این‌که بر مردم واجب است از فقیه واجد شرایط که ولی جامعه است اطاعت نمایند و سرپیچی از فرمان او معصیت است... .

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محسن مهاجرنیا؛ استادیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، (mohajerania@gmail.com).

نقش «علامه مطهری» در تأسیس کلام جدید

بی‌تردید، استاد شهید علامه مرتضی مطهری، یکی از شخصیت‌های تأثیرگذار در تأسیس و شکل‌گیری مباحث کلام جدید یا مباحث جدید کلامی در عالم تشیع است. او با ورود خود به این حوزه از مباحث، روح تازه‌ای به اندیشه‌های جدید و مباحث جدید در عرصه کلام دمید و با ارائه دیدگاه‌های نوین، جذابیتی دوچندان به آنها بخشید. در این نوشتار، به‌قدر مجال به نقش علامه شهید در تأسیس کلام جدید خواهیم پرداخت و تلاش می‌کنیم این مهم را با نگاهی تازه بررسی نماییم.

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر سیداکبر حسینی قلعه‌بهمن؛ دانشیار مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام‌خمینی(ره)،(akbar.hosseini37@yahoo.com).

نقش متکلمان شیعه در مسائل جدید کلامی با استناد به‌نظریه فطرت

متفکران معاصر شیعه هم‌چون بسیاری از اندیشمندان هم‌مذهب خود در طول تاریخ اسلام در نظریه‌پردازی و نوآوری در موضوع فطرت پیشتاز بوده‌اند و در این زمینه نظریه‌پردازی کرده و به تولید علم پرداخته‌اند. در این میان، میرزامهدی اصفهانی بر نقش فطرت در کسب معارف و فهم متون دینی تأکید ورزیده است. حکیم شاه‌آبادی به‌نوعی مؤسس این نظریه در چارچوب دانش‌های عقلی به‌شمار می‌رود. وی مسائل اساسی کلام قدیم را با تمسک به نیازهای فطرت انسانی اثبات کرده است. شاگرد وی امام‌خمینی در عین این‌که میراث‌دار استاد بوده و دیدگاه‌های استاد در ترتیب‌دادن استدلال‌های فطری بر مدعیات کلامی را تأیید کرده، در دانش اخلاق به‌نظریه‌پردازی در حوزه فطرت پرداخته است. این دو شخصیت، هرچند خود با مسائل جدید روبه‌رو شده‌اند، ولی با توجه به شاگردی استاد مطهری نزد امام‌خمینی در نظریه‌پردازی‌های وی به‌نوعی سهیم‌اند. علامه طباطبایی و استاد مطهری در پاسخ به مسائل جدید فکری و کلامی از طریق فطرت بسیار کوشیده‌اند. مسئله مطابقت ذهن و عین، معتبرشمردن استنتاجات منطقی، روابودن بحث از خدا، مسئله خاستگاه دین، رابطه دین و آزادی و فلسفه برخی احکام فقهی، موضوعاتی است که اینان براساس نظریه فطرت بدان پاسخ داده‌اند.

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمد غفوری‌نژاد؛ استادیار و مدیر گروه تاریخ تشیع دانشگاه ادیان و مذاهب، (ghafoori_n@yahoo.com).

نقش شیعه در تبیین اختیار و آزادی و تأثیرات آن بر مذاهب اسلامی

تبیین و بیان چگونگی و حدود فاعلیت انسان، از دغدغه‌های دیرینه بشر بوده است؛ مکاتب فکری بشری از یونان باستان تا به امروز در پاسخ به این پرسش نظریه‌پردازی‌ها کرده‌اند. در ادیان الهی نیز این مسئله موردتوجه قرار گرفته و پیروان ادیان کوشیده‌اند در میان فاعلیت حقیقی و آزاد انسان، که لازمه نظام تکلیف و ثواب و عقاب است، با نظام تقدیر و حاکمیت اراده الهی که در سنت‌های دینی مورد تأکید قرار گرفته است، دست به گزینش بزنند یا توجیهی قابل‌قبول ارائه کنند. در سنت اسلامی هم نظریه‌های مختلفی در تبیین فاعلیت انسان و نسبت آن با فاعلیت خداوند شکل‌گرفته است که طیف گسترده‌ای از دیدگاه‌ها از جبر مطلق تا اختیار مطلق انسان را شامل می‌شود. در این میان، شیعیان نیز با الهام و بهره‌مندی از معارف اهل‌بیت(ع)، تبیینی متفاوت از فاعلیت و اختیار انسان ارائه کردند که مشکلات دیگر نظریه‌ها را نداشت و می‌توانست دلایل عقلی و نقلی طرفین را تبیین و توجیه کند. این نوشتار درپی آن است تا تبیین متمایز شیعه از اختیار و فاعلیت انسان را نشان دهد.

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر سیدحسن طالقانی؛ استادیار پژوهشگاه قرآن و حدیث، (com.taleghani@yahoo.hasan).

نقش شیعه در تبیین «مهدویت» و تأثیرگذاری آن بر مذاهب اسلامی

اعتقاد به «مهدویت» در اسلام، مسئله ‏ای اصیل و ریشه‌دار است و تنها به تشیع اختصاص نداشته و ندارد. در واقع پیش از این‌که ظهور مهدی(عج)، یک عقیده شیعی باشد، عقیده ‏ای اسلامی ثابت و خالص است که چهارده قرن از عمر آن می‏ گذرد و عموم مسلمانان بر آن اجماع کرده‏ اند. علما، دانشمندان، نویسندگان و محققان شیعه و سنی در ‌‌این‌باره کتاب‏ها و رساله‏ ها نوشته ‏اند که خود دلیلی قاطع بر اصالت مسئله مهدویت و ریشه‏ داربودن آن است. اما این اندیشه در شیعه با دیگر مذاهب تفاوت دارد. در شیعه با توجه به انبوه روایات مهدوی، موعود آخرالزمان شخصیتی منحصر‌ به‌ فرد است که به‌ وسیله پیامبر اسلام(ص) و ائمه طاهرین(ع) معرفی شده‌است که در دیگر مذاهب، این ویژگی‏ ها کمتر به‌ چشم‌ می‏ خورد. با این حال، با مراجعه به منابع اهل‌ سنت، برخی ویژگی ‏های انحصاری شیعی را در اهل‌ سنت می‏ توان یافت. بنابراین، با حفظ این نکته مهم که اصالت این اندیشه قابل‌ تأثیر از دیگری نیست، میزان تأثیر پذیری اهل‌ سنت از شیعه در برخی فروعات مسئله مهدویت قابل طرح و بررسی است. نوشتار پیش‏ رو که با روش توصیفی‌ - ‌تحلیلی سامان‌ یافته، در‌صدد بررسی میزان این تأثیر پذیری است.

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین روح‌الله شاکری زواردهی؛ دانشیار دانشگاه تهران (پردیس فارابی)، (us.shaker@ac.ir).

نقد فرضیه‌هایی درباره پیدایش «تشیع»

از گذشته‌های دور، درباره ریشه تشیع و منشأ پیدایش آن، اظهارنظرها و داورى‌هایى از سوی افراد غیرشیعى و گاهى از سوی دشمنان شیعه صورت گرفته که بسیارى از آنها بى‌پایه است و هیچ‌بهره‌اى از واقعیت ندارد. براساس دلایل و شواهد متعدد، تشیع جز همان اسلام به رهبرى پیامبر(ص) و سپس خاندان او نیست. تشیع به این معنى پيشینه در عصر پیامبر دارد و آن حضرت در حیات خود، دوست‌داران و طرفداران على(ع) را شیعه نامیده است و گروهی از دوستداران على(ع) که خود در شمار صحابه گرامی پيامبر اعظم(ص) بودند از همان موقع، على(ع) را جانشین آن حضرت می‌دانستند. در این نوشتار، این موضوع مورد بحث قرار می‌گیرد.

Writer: آیت‌الله العظمی جعفر سبحانی(زید عزه)؛ از مراجع عظام تقلید

نقش متکلمان معاصر شیعه با محوریت مدرسه «نجف» و «قم»

در دوره معاصر کلام شیعی که مقارن با دوره «تجدید و احیاء» است، متکلمان با بهره‌گیری از روش «ترکیبی» عقل و نقل و برخورداری اکثر آن‌ها از ویژگی‌هایی مانند جامعیت، آشنایی با نیازهای جامعه و اجتماع، برخورداری از اندیشه سیاسی و آشنایی و یا تخصص در تفکر فلسفی اسلام و غرب در پرتو فضای ایجادشده معطوف به انقلاب اسلامی به ایفای نقش پرداختند. بر همین‌ اساس، مهم‌ترین نقش آن‌ها تأثیر در اندیشه‌های فلسفی، سیاسی و اجتماعی با محوریت قرآن و سنت و جریان کلام اسلامی - شیعی در امتداد اجتماع بشری است. در همین‌ راستا، با ایجاد تحول موردی اقدامات نسبی فراخور برای رسیدن به کلام مطلوب، قدم‌هایی برداشته شده است؛ هرچند فاصله هنوز کم نیست.

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین محمدصفر جبرئیلی؛ دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، (ms1346@yahoo.com).

نقش متکلمان اصفهان در گسترش دانش کلام در عصر صفوی

علما و اندیشمندان شیعه، رکن اصلی حاکمیت صفویان به‌شمار می‌آمدند؛ در تجربه موفق حكومت صفویان، امكان هماهنگى سیاست و دین به ظهور نشست و فصل جدیدى از تعامل و همكارى دو نهاد دولت و دین رقم خورد و عالمان دین در گستره‌اى وسیع و با توجه به ضرورت‌ها و نیازها، به یک حرکت علمی مؤثر و موفق اقدام کردند. در آغاز دولت صفوی، جمع اندکی از علمای شیعه ایرانی حضور داشتند که تلاش آغازین آنان برای دولت‌مردان و جامعه ایرانی با اندیشه شیعه و انزوای نگرش‌هاى صوفیانه لازم بود. دعوت حاکمان صفوی از علمای دیگر بلاد به‌ویژه جبل‌عامل، رونقی به حیات علمی ایران داد و حضور چهره‌ای چون محقق کرکی در جهت‌گیرى كلى اندیشه كلامى شیعه مؤثر بود و زمینه پرورش نسلی از علمای ایرانی را فراهم آورد. مکتب علمی اصفهان، میراث بزرگ کلامی از خود برجای گذاشته است و تاکنون نیز بسیاری از آثار آن بر محافل علمی سایه افکنده و مرجع اصلی تلقی می‌شود...

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین محمدباقر پورامینی؛ عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی (pouramini47@gmail.com).

نقش متکلمان امامیه در دوره «ایلخانیان» با محوریت «علامه حلّی(ره)»

محور اصلی فعالیت‌های متکلمان امامیه در دوره حکومت «ایلخانان» بر فلات ایران، حوزه علمی حلّه بود که در قرن ششم تا هشتم در منطقه تمدن‌خیز‌ بین‌النهرین و مرکز عالم اسلامی ظهور و بروز یافت. در این حوزه، دانشمندان بزرگی در زمینه فقه، کلام، حدیث، منطق، فلسفه و... تربیت شدند، به‌‌گونه‌ای که به تأثیرگذارترین مرکز علمی در مسائل فرهنگی، سیاسی و اجتماعی خاورمیانه و ممالک اسلامی دوره‌های میانی تمدن مسلمانان تبدیل شد. هرچند تاریخ شکل‌گیری و فعالیت‌های علمی این حوزه به‌عنوان یک مرکز علمی در سال‌های اخیر به‌صورت محدود مورد توجه پژوهش‌گران تاریخ کلام قرار گرفته، با این‌همه، هنوز به‌صورت جدی کارکردها و نقش‌آفرینی پرورش‌یافتگان این حوزه به‌ویژه دانشمند بزرگ این عصر یعنی «علامه حلّی» بررسی نشده است. این مقاله قصد دارد به چیستی کارکرد متکلمان حوزه حلّه به‌ویژه علّامه حلّی در عصر ایلخانان که مبدأ دوره دوم تمدن مسلمانان بود، بپردازد.

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین رسول رضوی؛ دانشیار گروه کلام دانشگاه قرآن و حدیث (r.razavi@chmail.ir).

نقش «خواجه نصیرالدین طوسی» در رشد و گسترش علوم اسلامی

خواجه نصیرالدین طوسی از دانشمندان نام‌آور اسلامی ایرانی است. او که در دانش‌های مختلف تبحر و تخصص داشت، توانست با اقداماتی فراخور و خدماتی قابل‌تحسین در عرصه‌های مختلف فرهنگ و تمدن اسلامی و دانش‌های متعددی از جمله فلسفه و کلام، تأثیرگذار و نقش‌آفرین باشد. تألیفات ماندگار، احیای حکمت و فلسفه، تأسیس کلام فلسفی، رشد و ارتقاء دانش نجوم و ریاضی، اثبات امامت اهل‌بیت(ع)، تربیت فضلای نام‌آور، تأسیس کتابخانه و رصدخانه، حفظ و حمایت از دانشمندان از مهم‌ترین خدمات او در جهان اسلام است. چنان‌که تدبیر عالمانه او مانع از لجام گسیختگی حکومت مغول در آسیب‌زدن به فرهنگ و تمدن اسلامی بود. ضمن این‌که از فضای به‌وجود آمده برای رشد وارتقاء فرهنگ اسلامی بیشترین بهره‌ها را برد...

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین محمدصفر جبرئیلی؛ دانش‌یار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی (ms1346@yahoo.com).

نقش متکلمان شیعه قرن چهارم و پنجم در گسترش علوم اسلامی(با محوریت مدرسه بغداد)

جریان «کلام عقلی» یا «کلام نظریه‌پرداز» امامیه، پس از افول در مدرسه کوفه، بار دیگر از اوایل غیبت صغرا به آرامی و پویایی خود را باز یافت. افزون‌بر متکلمان نام‌دار نوبختی، معتزلیان شیعه‌شده‌ای مانند ابن‌قبه رازی و ابن‌مملک و هم‌چنین متکلمان امامی کم‌تر شناخته‌شده‌ای مانند ابو‌‌الاحوص بصری و ابن‌جبرویه با تألیف آثار مدون کلامی و تربیت شاگردان و ارائه یک دستگاه نوین با ‌رونق کلام امامیه، مدرسه کلامی جدیدی را پایه‌گذاری کردند. این مدرسه کلامی امامی که فعالیت بیش‌تر متکلمان آن در منطقه جغرافیایی بغداد بود، در قرن چهارم و پنجم با تلاش‌های شیخ مفید (413ق)، سیدمرتضی (436ق)، شیخ طوسی (460ق) و شاگردان آنها در سایه حمایت سیاسی دولت شیعی آل‌بویه (320-447ق) به اوج شکوفایی خود رسید و تا قرن‌ها هیمنه خود را بر کلام امامیه حفظ کرد.

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعلی حسینی‌زاده خضرآباد؛ پژوهش‌گر پژوهشگاه قرآن و حدیث (com.whc@gmail.sahz).

نقش متکلمان امامیه در «کلام اسلامی» با تأکید بر ردیه‌نگاری‌ها در عصر حضور

شیعیان که همواره معارف اسلامی را از طریق اهل‌بیت(ع) دریافت می‌کردند، تحت‌اشراف و رهنمودهای آنان به‌سراغ مسائل کلامی رفتند و به بررسی دقیق مباحث دینی پرداختند. با گسترش جریان‌های فکری، اندیشوران تربیت‌شده در دامان امامان معصوم(ع) نیز به‌ میدان آمدند و به ایفای نقش پرداختند. اصحاب امامیه با بهره‌گیری از آموزه‌های ائمه(ع) مدرسه کلامی ویژه خود را بنیان‌گذاری کردند. متکلمان امامی عصر حضور، در مقابل اندیشه اختیار عنان‌گسیخته انسان برخاستند، اندیشه جبرگرایان را نقد کردند، اندیشه مرجئه را به چالش کشیدند و اندیشه ناصحیح خوارج را رد کردند. متکلمان امامیه نه‌تنها نسبت به اندیشه‌های انحرافی جریان‌های اسلامی واکنش نشان دادند، بلکه آبشخور و سر‌چشمه‌های این اندیشه‌ها را نیز که خارج از تفکر اسلام بودند - مثل مانویت، مسیحیت و فلسفه گرایی - نقد کرده‌اند.

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر سیداکبر موسوی تنیانی؛ عضو هیئت علمی پژوهشگاه قرآن و حدیث قم، (Taniyani_110@aYaoo.com).

نقش اهل‌بیت(ع) و متکلمان شیعه در بحث کلامی تنزیه پیامبران(ص)

اصل نبوت، حجمی فراوان از کتاب‌های کلامی شیعه و اهل‌تسنن را به خود اختصاص داده و دارای مباحث گوناگونی، مانند حسن و ضرورت بعثت نبی، شرایط نبی و راه‌های اثبات پیامبری پیامبر است. در این میان، مسئله شرایط یا صفات نبی، یکی از مسائل مهم در آثار کلامی است که به‌طور عمده شرط عصمت، محوری‌ترین مسئله آن به‌شمار می‌رود. متکلمان شیعه و اهل‌تسنن، هرچند در جزئیات مسئله عصمت، هم‌نوا با یکدیگر سخن نگفته‌اند، معمولاً در اصل لزوم عصمت پیامبر از گناه، یکصدا بوده‌اند. متکلمان هر دو مذهب، بخشی از تلاش‌های کلامیِ خود را به اثبات این مسئله معطوف کرده‌اند؛ هرچند متکلمان شیعه سهمی به‌مراتب بیش‌تر نسبت به متکلمان اهل‌تسنن داشته‌اند...

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمدحسین فاریاب؛ استادیار و عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام‌خمینی (m.faryab@yahoo.com).

نقش ائمه(ع) در پیدایش و گسترش «علم کلام»

یکی از مباحث مهم در تاریخ کلام امامیه، موضع ائمه اطهار(ع) در زمینه علم کلام و نقش ایشان در شکل‌گیری این علم است. هرچند برخی شواهد تاریخی نشان می‌دهد که ائمه اطهار(ع) موضعی منفی در مورد جریان متکلمان داشته‌اند؛ ولی ازسوی‌دیگر حضور متکلمان چیره‌دستی مانند هشام‌بن حکم، زراره، مؤمن طاق و هشام‌بن سالم در میان اصحاب خاص ایشان انکارناشدنی است. افزون‌بر این، ایشان گاه اصحاب خود را به ورود به عرصه‌های کلامی فراخوانده و در مواردی روش درست علم کلام را به آنها آموزش می‌دادند. مهم‌تر آن‌که در حوزه اندیشه‌های کلامی نیز روایات بسیاری از ایشان در مسائل اصلی کلام مانند توحید، عدل و مانند آن نقل شده است. این شواهد، ضرورت پژوهش درباره نقش ائمه اطهار(ع) در تأسیس و گسترش علم کلام را به‌خوبی نشان می‌دهد.

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر رضا برنجکار؛ استاد دانشگاه تهران (.bernjkar@at.ac.ir). دکتر محمدجعفر رضایی؛ استادیار پژوهشگاه قرآن و حدیث (Jafarrezae9@gmail.com).

پاداش و کیفر

از آیات و روایات به خوبی استفاده می‌شود که آنچه ما در جهان پس از مرگ با آن سرو کار داریم، همان اعمال نیک و بد ماست، که به صورت انرژیهای سودمند و یا ویرانگری در این جهان از ما صادر گردیده، و علاوه بر اینکه روح ما را تکامل داده یا جریحه‌دار ساخته، در پرونده جهان هستی همچنان باقی مانده و تکامل و پرورش یافته است...

Writer: حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

اگر «مرگ» نقطه پایان باشد، آفرینش جهان بیهوده خواهد بود!

مطالعه جهان آفرینش هم از نظر «عظمت» و هم از نظر «دقت» این حقیقت را اثبات می‌کند که این جهان بیش از آنچه تصور می‌کنیم وسیع و پرشکوه و اسرارآمیز است. اگر تشکیلات و سازمان این عالم پهناور را بنگریم و به عظمت و دقتی که در ساختمان این جهان عموما، و انسان از نظر جسمی و روحی خصوصا، به کار رفته بیندیشیم خواهیم دانست که «مرگ» نمی تواند پایان زندگی بشر و نقطه توقف هستی او باشد؛ زیرا در این صورت زندگی او و جهانی که پیرامون اوست بی حاصل یا نامفهوم و غیرمنطقی خواهد بود....

Writer: حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

فلسفه آفرینش می گوید: عالم پس از مرگ وجود دارد

غالبا سوال می‌کنند فلسفه آفرینش ما و این جهان وسیع چیست؟ اگرما آفریده نمی‌شدیم چه می‌شد؟ باغبان، درخت را برای میوه می‌کارد، باغبان عالم هستی ما را برای چه کاشته است؟ ما که نمی فهمیم برای چه آمده ایم؟ و برای چه هستیم؟ و برای چه خواهیم رفت؟ به همین دلیل، احساس بیهودگی و پوسیدگی می‌کنیم، و این احساس رنج دهنده هر وقت از کار روزانه فارغ می‌شویم و لحظه‌ای در فکر فرو می‌رویم به ما دست می‌دهد. مطالعه آثار بعضی از فلاسفه و شعرا نیز نشان می‌دهد آنها نیز چنین احساسی را داشته اند. ولی شاید قبلا هم اشاره کرده باشیم که برای حل اینگونه سؤالات به ظاهر پیچیده باید از نقاط روشن و ساده شروع کرد، همان نقاط روشنی که «دکارت» فیلسوف فرانسوی مکتب خود را روی آن بنا نهاد...

Writer: حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

«رستاخیز» و فرمان عمومی عدالت!

اگر یک نظر کلی به وضع عمومی عالم هستی بیفکنيم می‌بینیم قانونی به نام «نظم و عدالت» بر همه‌جا سایه افکنده است. این قانون به قدری نیرومند است که کوچکترین انحراف از آن سبب نابودی هرچیزی است. اگر آسمانها و زمین، یعنی این همه کرات عظیم و بی‌شماری که صحنه هستی را پر کرده اند برپا هستند بخاطر همین نظم و عدالت است که «بالْعَدْلِ قامَتِ السَّماواتُ وَ الاَْرْضُ».

Writer: حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

«رستاخیز» در تجلیگاه فطرت

بحثهای مقدماتی درباره «رستاخیز» به پایان رسید. اکنون موقع آن است که به اصطلاح وارد ذی‌المقدمه شویم و دلایل اثبات چنان عالمی را با مشخصات و ویژگی‌هایش بررسی نمائیم. بنابر این در این مطلب بررسی می کنیم که چگونه از سه راه، فطری بودن «ایمان به زندگی پس از مرگ» را می توان اثبات کرد: از طریق غریزه عشق به بقاء و از راه وجود و ادامهء این ایمان در طول تاریخ بشر، و از طریق وجود نمونه کوچک دادگاه رستاخیز در درون وجود انسان...

Writer: حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

«دوران جنینی» شبحی از رستاخیز!

عادت کردن به مسائل روزمره در عین اینکه بسیاری از مشکلات ما را حل می‌کند گاهی گمراه کننده است؛ زیرا: موضوعات فوق العاده عجیب و اسرارآمیزی که با آن خو گرفته‌ایم را در نظر ما کاملا عادی جلوه می دهد. مثلا: ما می‌شنویم فلان بانو فرزندی آورده؛ می‌گوئیم: انشاء الله مبارک است. اما هیچ فکر نمی‌کنیم در مدت این نه ماه چه حوادث عجیب و دگرگون کننده ای در رحم او گذشته که صدها کتاب نمی‌تواند آن را روشن سازد...

Writer: حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

«دنیای پس از مرگ» افسانه است یا واقعیت؟!

ممکن است کسانی در حقیقت «اصحاب کهف» تردید کنند و آن‌را با موازین علمی سازگار ندانند، و لذا آن‌را در ردیف افسانه‌ها فرض کنند؛ زیرا: اولا: چنین عمر طولانی چند صد ساله برای افراد بیدار بعید است تا چه رسد به افراد خواب. ثانيا: اگر قبول کنیم که در بیداری چنین عمری امکان پذیر است برای کسی که در خواب باشد مسلما امکان ندارد؛ زیرا: مشکل غذا و آب پیش می آید. ثالثا: اگر از همه اینها صرف‌نظر کنیم باز این اشکال پیش می آید که ماندن بدن در شرایط یکنواخت برای چنان مدت طولانی به ارگانیزم آن صدمه می زند و ضایعات فراوانی به بار خواهد آورد.

Writer: حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

خفتگان شهر «اُفسوس»

در سوره «کهف» سرگذشت چند جوان باایمان را می‌خوانیم که از مردم بت‌پرست زمان خود فرار نمودند و به غاری پناهنده شدند و در آن غار یک خواب عجيب و طولانی آنها را فراگرفت. آنها صدها سال خوابیدند! و هنگامی که از این خواب گران و سنگین بیدار شدند تصور می‌کردند طبق معمول یک روز یا قسمتی از یک روز، بیشتر نخوابیده اند. آری این موضوع درس بزرگی، به آنها که در امر رستاخیز شک و تردید داشتند، داد که اگر این امر ممکن است پس زنده شدن مردگان نیز چندان بعید به نظر نمی‌رسد، و این نقطه عطفی در افکار مذهبی آنها بود. و این راه دیگری است که قرآن برای رفع استبعاد از مسأله «معاد» و نزدیک ساختن آن به اذهان توده‌های مردم پیموده است.

Writer: حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

چرا «رستاخیز» ممکن نباشد؟!

تا کنون منطق عمیق قرآن را درباره «عالم پس از مرگ» از سه طریق مورد بررسى قرار داده ایم: 1- از طریق چگونگى آفرینش نخستین. 2- از طریق رستاخیز عمومى در جهان گیاهان. 3- از طریق رستاخیز انرژیها. اکنون به بررسى چهارمین طریق، یعنى توجه به مظاهر قدرت او در جهان هستى مى پردازیم؛ در آیه 33 سوره «احقاف» مى خوانیم: «آیا آنها نمى دانند خداوندى که آسمانها و زمین را آفریده و از آفرینش آنها ناتوان نشده است، مى تواند مردگان را زنده کند؟ آرى او بر هر چیز تواناست»...

Writer: حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

رستاخیز انرژی‌ها بعد از مرگشان!

تفسير و معنی عمیق‌تری که به کمک دانشهای روز از آیه 80 سوره «یس» می فهمیم همان بازگشت انرژی ذخیره شده شده نور آفتاب به هنگام ترکیب سلولز نباتی (از کربن و اکسیژن و ئیدرژن) می‌باشد که وقت سوزاندن چوب و هیزم و تجزیه شدن سلولز و ترکیب «کربن» آن با «اکسیژن» هوا، آزاد می‌گردد. این نور و حرارت مطبوعی که در زمستان درون کلبه آن روستائی یا زیر کرسی ذغال‌سوز این شهرنشین را روشن و گرم می‌سازد، رستاخیز خود را آغاز کرده، و آنچه یک عمر از آفتاب گرفته بود اکنون پس می‌دهد، بدون کم وکاست، حتی به اندازه روشنی یک شمع در یک لحظه از آن کم نشده! ...

Writer: حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

معاد و رستاخیز انرژیها!

تقریبا سرچشمه تمام انرژی‌های روی زمین از «آفتاب» است؛ این سخن نه اغراق آمیز است و نه مبالغه، بلکه یک واقعیت است. به عنوان مثال زغال سنگ، نیروی برق، بادها، چوبهای درختان و ... هنگامی که تاریخچه هریک را ورق می‌زنیم به عامل اصلی که نور آفتاب است برخورد می‌کنیم....

Writer: حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

«رستاخیز» را بارها با چشم خود دیده‌ایم

قانون مرگ و حیات همه‌جا یکی است. اگر زندگی پس از مرگ غیرممکن باشد، باید زمین‌های مرده نیز از این قانون مستثنی نباشد و اگر ممکن است برای آدمیان هم ممکن است. اگر بیابان خشکیده دیروز که هیچ اثری از حیات در آن به چشم نمی‌خورد امروز آنچنان زنده و خرم و سرسبز شده‌اند که گوئی همیشه غرق حیات و زندگی و نشاط بوده، چرا این قانون را به زندگی و مرگ انسان‌ها تعمیم ندهیم؟ و راستی چه تفاوتی این دو با هم دارند؟! و این است یکی از صحنه‌های رستاخیز که بارها از کنار آن گذاشته‌ایم.

Writer: حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

قرآن و عالم پس از مرگ

قرآن با استدلالهای زیبا و مثالهای جالب و منطق سهل و ممتنعی که هم عوام بی سواد از آن بهره می‌گیرند و هم دانشمندان موشکاف، رستاخیزی عظیم در مسئله «رستاخیز» بپا کرده است. شاید کمتر صفحه‌ای از قرآن باشد که ذکری از عالم پس از مرگ، و مسائل گوناگون مربوط به آن در آن نباشد، و این خود اهتمام قرآن را نسبت به این مسئله مهم روشن می‌سازد ...

Writer: حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

SiteTitle

آيه ليلة المبيت؛ آيات ولايت امیر المؤمنين على عليه السلام

Writer: آيت الله العظمى ناصر مكارم شيرازى دام ظله

نقش متکلمان شیعه در کلام سیاسی با محوریت «ولایت‌فقیه»

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محسن مهاجرنیا؛ استادیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، (mohajerania@gmail.com).

نقش «علامه مطهری» در تأسیس کلام جدید

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر سیداکبر حسینی قلعه‌بهمن؛ دانشیار مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام‌خمینی(ره)،(akbar.hosseini37@yahoo.com).

نقش متکلمان شیعه در مسائل جدید کلامی با استناد به‌نظریه فطرت

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمد غفوری‌نژاد؛ استادیار و مدیر گروه تاریخ تشیع دانشگاه ادیان و مذاهب، (ghafoori_n@yahoo.com).

نقش شیعه در تبیین اختیار و آزادی و تأثیرات آن بر مذاهب اسلامی

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر سیدحسن طالقانی؛ استادیار پژوهشگاه قرآن و حدیث، (com.taleghani@yahoo.hasan).

نقش شیعه در تبیین «مهدویت» و تأثیرگذاری آن بر مذاهب اسلامی

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین روح‌الله شاکری زواردهی؛ دانشیار دانشگاه تهران (پردیس فارابی)، (us.shaker@ac.ir).

نقد فرضیه‌هایی درباره پیدایش «تشیع»

Writer: آیت‌الله العظمی جعفر سبحانی(زید عزه)؛ از مراجع عظام تقلید

نقش متکلمان معاصر شیعه با محوریت مدرسه «نجف» و «قم»

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین محمدصفر جبرئیلی؛ دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، (ms1346@yahoo.com).

نقش متکلمان اصفهان در گسترش دانش کلام در عصر صفوی

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین محمدباقر پورامینی؛ عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی (pouramini47@gmail.com).

نقش متکلمان امامیه در دوره «ایلخانیان» با محوریت «علامه حلّی(ره)»

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین رسول رضوی؛ دانشیار گروه کلام دانشگاه قرآن و حدیث (r.razavi@chmail.ir).

نقش «خواجه نصیرالدین طوسی» در رشد و گسترش علوم اسلامی

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین محمدصفر جبرئیلی؛ دانش‌یار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی (ms1346@yahoo.com).

نقش متکلمان شیعه قرن چهارم و پنجم در گسترش علوم اسلامی(با محوریت مدرسه بغداد)

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعلی حسینی‌زاده خضرآباد؛ پژوهش‌گر پژوهشگاه قرآن و حدیث (com.whc@gmail.sahz).

نقش متکلمان امامیه در «کلام اسلامی» با تأکید بر ردیه‌نگاری‌ها در عصر حضور

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر سیداکبر موسوی تنیانی؛ عضو هیئت علمی پژوهشگاه قرآن و حدیث قم، (Taniyani_110@aYaoo.com).

نقش اهل‌بیت(ع) و متکلمان شیعه در بحث کلامی تنزیه پیامبران(ص)

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمدحسین فاریاب؛ استادیار و عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام‌خمینی (m.faryab@yahoo.com).

نقش ائمه(ع) در پیدایش و گسترش «علم کلام»

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر رضا برنجکار؛ استاد دانشگاه تهران (.bernjkar@at.ac.ir). دکتر محمدجعفر رضایی؛ استادیار پژوهشگاه قرآن و حدیث (Jafarrezae9@gmail.com).

پاداش و کیفر

Writer: حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

اگر «مرگ» نقطه پایان باشد، آفرینش جهان بیهوده خواهد بود!

Writer: حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

فلسفه آفرینش می گوید: عالم پس از مرگ وجود دارد

Writer: حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

«رستاخیز» و فرمان عمومی عدالت!

Writer: حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

«رستاخیز» در تجلیگاه فطرت

Writer: حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

«دوران جنینی» شبحی از رستاخیز!

Writer: حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

«دنیای پس از مرگ» افسانه است یا واقعیت؟!

Writer: حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

خفتگان شهر «اُفسوس»

Writer: حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

چرا «رستاخیز» ممکن نباشد؟!

Writer: حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

رستاخیز انرژی‌ها بعد از مرگشان!

Writer: حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

معاد و رستاخیز انرژیها!

Writer: حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

«رستاخیز» را بارها با چشم خود دیده‌ایم

Writer: حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

قرآن و عالم پس از مرگ

Writer: حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی