SiteTitle

SiteTitle

صفحه کاربران ویژه - خروج
ورود کاربران ورود کاربران

LoginToSite

SecurityWord:

Username:

Password:

LoginComment LoginComment2 LoginComment3 .
SortBy
 
مسأله خلافت، داستان سقيفه‏ و تبعات آن

مسأله خلافت، داستان سقيفه‏ و تبعات آن

«سقيفه بنى ساعده» سايبانى بود در يكى از ميدان ‏هاى مدينه، كه اهل مدينه به هنگام لزوم، در آنجا اجتماع مى ‏كردند و به تبادل نظر مى‏ پرداختند. بعد از رحلت رسول اللّه (ص) طايفه انصار بر مهاجرين پيش‏دستى كرده و براى تعيين جانشين پيامبر (ص) در آنجا اجتماع كردند و به گفته «طبرى» مورّخ معروف، خواسته آنها اين بود كه «سعد بن عباده» كه بزرگ قبيله «خزرج» بود، به عنوان خليفه رسول اللّه تعيين شود، و به همين منظور «سعد بن عباده» را كه سخت بيمار بود به «سقيفه» كشاندند. وقتى ماجراى انصار و «سعد بن عباده» به گوش «عمر» رسيد به سوى خانه پيامبر (ص) آمد و به سراغ «ابوبكر» فرستاد در حالى كه «ابوبكر» در خانه بود و با كمك على (ع) مى‏ خواست ترتيب غسل و كفن و دفن پيامبر (ص) را بدهد، از او دعوت كرد كه بيرون آيد و گفت حادثه مهمّى روى داده كه حضور تو لازم است. هنگامى كه «ابوبكر» بيرون آمد، جريان را براى او بازگو كرد و هر دو با سرعت به سوى «سقيفه» شتافتند. در راه «ابو عبيده جرّاح» را هم ديدند و با خود بردند. ...

Writer: آيت الله العظمى ناصر مكارم شيرازى دام ظله

نقش دانشمندان شیعه در رشد طب از منظر مستشرقان

نقش دانشمندان شیعه در رشد طب از منظر مستشرقان

در دوران شکوفایی تمدن علمی اسلام، کتاب‌های مشهوری به‌وسیله پزشکان مسلمان، به‌ویژه طبیبان شیعی پدید آمد. درپی آشنایی مستشرقان، به گنجینه سرشار و نوآوری مسلمانان در زمینه طب، به ترجمه این آثار علاقه نشان دادند و باید اعتراف کرد که بسیاری از کتاب‌های طبی برای نخستین‌بار به‌وسیله مستشرقان چاپ شده است. آنان پس از یافتن نسخه‌های خطی کتاب‌های طبی در کشورهای مختلف جهان اسلام و تحقیقات لازم، آن را احیا و منتشر می‌کردند....

Writer: دکتر غلامرضا نورمحمدی

بررسی نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی در دائرة‌المعارف دین

بررسی نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی در دائرة‌المعارف دین

دائرة‌المعارف دین ابتدا در سال 1987م، در شانزده ‌جلد، به سرویراستاری میرچا الیاده، دین‌شناس برجسته رومانیایی منتشر شد. ویرایش دوم این دائرة‌المعارف طی یک پروژه تحقیقاتی پنج‌ساله، در چهارده جلد و به سرویراستاری لیندسی جونز، استاد مطالعات تطبیقی دانشگاه اوهایو آمریکا، در سال 2005م انتشار یافت که منبع و مرجع معیار برای تحقیق حاضر است. در این ویرایش، عرضه مقالات به‌گونه‌ای بوده که مخاطبان خاص و عام، بتوانند از آن بهره‌مند شوند. هم‌چنین موضوعات مرتبط با عقاید، شعایر، اساطیر، نمادها، جنبش‌های دینی و اشخاص مؤثر و دارای نقش برجسته دینی و مذهبی، ارتباط دین با برخی از علوم دیگر و نیز دین و تحولات دنیای جدید مورد مطالعه قرار گرفته‌اند....

Writer: سیدحسین علوی

نقش بانوان دانشمند شیعه در گسترش علوم اسلامی با تأکید بر قرن سیزدهم و چهاردهم

نقش بانوان دانشمند شیعه در گسترش علوم اسلامی با تأکید بر قرن سیزدهم و چهاردهم

در طول تاریخ پیش از اسلام، زنان به ندرت به حقوق شایسته خود دست‌یافته‌اند و روزگارانی مدید مورد ظلم و استیلای مردان قرار داشتند، تا این‌که با ظهور دین مبین اسلام، ارزش و کرامت انسانی زن در سایه تقوا و عمل صالح معرفی شد. خداوند متعال، معیار ارزش انسان‌ها را تنها و تنها «تقوا» دانست و جزای عمل نیک زن و مرد را بدون تفاوت در جنسیت، بهشت و حیات طیّبه معرفی نمود. ازاین‌رو، بانوان شیعه به‌رغم شرایط نامساعد و حاکمیت فرهنگ‌های غیردینی، تحت تعالیم اهل‌بیت(ع) شروع به کسب فضائل و کمالات انسانی نمودند و آثاری شایان‌توجّه در تاریخ فرهنگی، اجتماعی و حتی سیاسی روزگار خود برجا نهادند، اما تلاش‌های آنها در همان شرایط نابرابر نیز کمتر ثبت شد و در لابه‌لای کتب، پراکنده و ناپدید و دست‌یافتن به آنها دشوار شد. پژوهش حاضر، درصدد است با بررسی گزارش‌های تاریخی و متون علمی و ادبی مربوط به قرن سیزدهم و چهاردهم، به این پرسش پاسخ دهد که آیا بانوان شیعه از علم و دانش فاصله داشته‌اند، و نقش آنها در علم‌آموزی و گسترش علوم اسلامی چه میزان بوده است.

Writer: دکتر آتنا بهادری/ دکتر امیرحسین بانکی‌پور فرد/ ملیحه نقش‌زن خواجویی

نقش بانوان شیعه در گسترش علوم اسلامی با تأکید بر قرن دهم، یازدهم و دوازدهم قمری

نقش بانوان شیعه در گسترش علوم اسلامی با تأکید بر قرن دهم، یازدهم و دوازدهم قمری

بررسی نقش و سهم زنان در میراث تمدنی هماره با مرارت همراه بوده است. این امر به‌سبب تاریخ‌نگاری سراسر مردانه، مخل بازنمایی واقعی از نقش زنان عالم و هنرمندی است که توانسته‌اند با وجود بی‌میلی همیشگی نسبت به حضور عیان آنها، سهم خود را در رشد تمدن اسلامی به یادگار بگذارند. ازاین‌رو برای ترسیم واقعی از حضور زنان؛ علاوه بر نقش فردی هریک از آنان در سازوکار اجتماع این عصر، باید دقت وافر در سازمان دربار و همین‌طور وقایع نگاری‌های رسمی این دوره به عمل آید....

Writer: دکتر زهرا روح‌اللهی امیری/ فاطمه سلطان‌محمدی/ دکتر مریم اسماعیلی/ دکتر مونا امانی‌پور

نقش بانوان شیعه در گسترش علوم اسلامی با تأکید بر قرن هفتم، هشتم و نهم قمری

نقش بانوان شیعه در گسترش علوم اسلامی با تأکید بر قرن هفتم، هشتم و نهم قمری

از زمان آغازین تاریخ حیات‌بشر، زنان پا‌به‌پا و هم‌دوش مردان در تمام عرصه‌های زندگی حضور داشته‌اند. در این میان زنان مسلمان شیعی در پرتو تعالیم ارزشمند اسلام ولایی، در پیشبرد قافله تمدن انسانی و بقاء فرهنگ اسلامی، نه‌تنها کمتر از مردان نبوده‌اند، بلکه مشاهده مجاهدات بانوان مطرح جهان تشیع، ثابت می‌کند که ایشان علاوه ‌بر نقش‌آفرینی ارزشمند خود، با زمینه‌سازی و تربیت مردان تأثیرگذار و کارآمد، ثمرات و برکات بی‌منتهایی را به نام خود ثبت کرده‌اند، هرچند که شمار بسیاری از این بانوان، در ادبیات تاریخی از صحنه روایت و ثبت نقش تاریخی بی‌بدیلشان غایب هستند....

Writer: دکتر نفیسه فقیهی مقدس/ دکتر سعید ملک‌محمد/ دکتر راضیه میرعلی ملک/ دکتر رقیه‌سادات مؤمن

نقش بانوان شیعه در گسترش علوم اسلامی با تأکید بر قرن چهار،پنج و ششم قمری

نقش بانوان شیعه در گسترش علوم اسلامی با تأکید بر قرن چهار،پنج و ششم قمری

نشر فرهنگ اصیل دین اسلام در سراسر عالم، رشد علمی جوامع در رشته‌های گوناگون‌ به‌خصوص علوم دینی را به‌همراه داشته است. از ویژگی‌های مهم فرهنگ اسلام آن است که همه استعدادهای بشری را در معرض فعلیت قرار داده است و در ایجاد این تحول، مرد و زن را به‌طور مساوی مشمول خود کرده است. اگر سرعت، کمیت و کیفیت این تحول در جامعه زنان نسبت به‌جامعه مردان متفاوت بوده است، عامل مهم آن، تفاوت فرهنگ‌های بومی جوامع بوده است، به‌طوری که هرکجا بزرگان جامعه مسلمان فرهنگ بومی متعالی‌تری داشته‌اند، گستره عالم‌پروری و رویش زنان جامعه نیز فراخ‌تر نموده ‌است. وجود پر نور و منزلت علمی بانوان اهل‌بیت(ع)، گواه این رویش شگرف در جامعه زنان آن عصر است....

Writer: دکتر طاهره محسنی/دکتر منیر حق‌خواه/ زکیه‌سادات امیری

نقش بانوان راوی حدیث غدیر در گسترش معارف اسلامی

نقش بانوان راوی حدیث غدیر در گسترش معارف اسلامی

«حدیث غدیر» به مثابه نماد شاخص مکتب تشیع و جلوه مبرز دکترین امامت منصوص، از علوم و معارف محوری است و اهتمام به نقل و تبیین معارف این حادثه بزرگ اسلامی، رسالت جامعه شیعی به‌شمارمی‌رود که شیعیان راستین مکتب علوی، باوجود شرایط و جوّ اختناق و ارعاب دستگاه حاکم، آن را به‌خوبی ایفا کردند. نقش بانوان در پاسداشت این آموزه گران‌سنگ، محور پژوهش حاضر است. حضرت زهرا، فاطمه دختر امام رضا، دختران امام موسی‌بن جعفر (فاطمه، زینب و ام‌کلثوم)، فاطمه دختر امام صادق، فاطمه دختر امام باقر، فاطمه دختر امام سجاد، دختران امام حسین (فاطمه و سکینه) و ام‌کلثوم دختر حضرت فاطمه(علیهم صلوات الله) از راویان حدیث غدیر هستند که در این مقاله به‌معرفی آنها می‌پردازیم.

Writer: دکتر نفیسه فقیهی مقدس/ دکتر نهله غروی نایینی/ دکتر سعیده سخاوت

نقش صحابیات (غیر محارم) اهل‌بیت(علیهم السلام) در گسترش علوم اسلامی

نقش صحابیات (غیر محارم) اهل‌بیت(علیهم السلام) در گسترش علوم اسلامی

صحابیات شیعه، فرهیختگانی از شیفتگان فخر رسالت‌اند که پروانه‌وار گرد شمع وجود اهل‌بیت(ع) می‌چرخیدند، از فیض برکات آن بزرگواران بهره می‌بردند و در یاری و نصرت ایشان می‌کوشیدند. آنان تمام هستی خود را نثار یاری دین و پیشوایان معصوم(ع) کردند و در پرورش شجره طیبه اسلام و نشر آموزه‌های عالیه قرآن و فرهنگ اصیل اسلامی لحظه‌ای غفلت نورزیدند، هوشیاران و بیدارگرانی که نفسِ نفیس خود، همسر و فرزند را در این راه بذل و جانفشانی کردند؛ در سختی‌ها تعلل نورزیدند و در تداوم و بارورتر شدن درخت اسلام کوشیدند. آنان در برابر بدعت‌ها، ناروایی‌ها و تضییع حقوق خاندان عصمت و طهارت(ع) ایستادگی کردند. این جستار به بررسی نقش صحابیاتی از شیعه پرداخته است که در راه تعالی اسلام و علوم اسلامی، با تمام توان راه پیموده و بر حال فرهیختگی خود باقی مانده باشند...

Writer: دکتر زینب طیّبی / دکتر سیّده سعیده غروی

نقش زنان شیعه عصر حضور معصومین (علیهم السلام) در گسترش علوم اسلامی

نقش زنان شیعه عصر حضور معصومین (علیهم السلام) در گسترش علوم اسلامی

از گذشته تا زمانی نه‌چندان پیش، زنان زمینه‌های کمتری برای پیشرفت علمی در سطوح پیچیده داشتند، به‌ویژه کنش علمی آنها به‌معنای دانش‌آفرینی یا تأثیرگذاری‌های علمی بسیار محدود بوده است. ایجاد تأثیرات علمی به‌معنای خلق آثار علمی مکتوب، تشکیل مدرس، ایده‌پردازی‌ها و نظریه‌آفرینی، صورت‌بندی دانش‌ها، اختراعات و اکتشافات، همه نیازمند تحصیل، برخورداری از محضر اساتید و دانشمندان، مشارکت در اجتماع علمی، استفاده از امکانات تحقیقاتی و از همه مهم‌تر گستردگی حوزه‌های علمی و فراوانی موضوعات دانشی است. با توجه به این امر، طبیعی است که همواره تأثیرات علمی زنان، محدودتر از مردان و غیرقابل مقایسه با آنان باشد. افزون ‌براین، وضعیت طبیعی زندگی زنان، که موقعیت ویژه‌ای در تولید مثل و نگهداری از کودکان برای آنها فراهم می‌آورده، به‌کاهش دامنه و عمق تأثیر منجر شده است؛ بنابراین، ضمن اعتراف به این واقعیت تاریخی، باید دانست نگاه ما به کشف تأثیرات علمی بانوان، متواضعانه و باتوجه به تعریف آن زمان از دانش در سطح جامعه اسلامی است. محدوده مورد مطالعه ما، بانوان حرم اهل‌بیت(ع) و مرتبطین سطح اول با این خاندان است و طبعاً منظور از دانش و کوشش علمی، دانش و کوششی است که از طریق اهل‌بیت(ع) منتقل می‌شد و به منظور نشر فرهنگ و آگاهی‌های همسو با مکتب شیعه متناسب با آن عصر بود....

Writer: دکتر فریبا علاسوند

نقش صحابیات امام علی (علیه السلام) در توسعه علوم اسلامی

نقش صحابیات امام علی (علیه السلام) در توسعه علوم اسلامی

«علوم اسلامی» در اصطلاح علومی است که با پیدایش دین اسلام، مطرح و رونق گرفت. مطالبی که مربوط به کتاب خدا (قرآن)، کلام و رفتار پیامبر خدا(ص) و جانشینان آن حضرت و تاریخ و سرگذشت مسلمانان، احکام و مقررات جامعه اسلامی که در همه زمینه‌های زندگی مطرح است. این مقاله بانوانی را معرفی می‌کند که از اصحاب علی‌بن ابی‌طالب(ع) بوده و در طول حیات خود نقشی در بیان آیات، احادیث و روایات به‌ویژه در آموزش و پیشرفت علم امام‌شناسی داشته و یا خود سبب صدور حدیث معصوم بوده‌اند...

Writer: دکتر نهله غروی نایینی

نقش مادران، همسران و دختران ائمه(علیهم السلام) در گسترش علوم اسلامی

نقش مادران، همسران و دختران ائمه(علیهم السلام) در گسترش علوم اسلامی

زنان در جوامع انسانی به‌واسطه جایگاه و توانایی‌های خاص خود، می‌توانند ایفاگر نقش‌هایی مهمّ باشند. کیفیّت و میزان این نقش‌ها، اعم از مردانه و زنانه، به‌طور معمول در آثار برجای مانده از هر دوره‌ای منعکس می‌شود. آثاری از این دست، منبع اطلاعاتی مهمی برای محقّقان نسل‌های بعدی خواهد بود؛ گرچه گاه به‌دلیل مواضع اعتقادی یا سیاسی، برخی صاحبان قلم و شرایط سیاسی، بسیاری از حقایق تاریخی، پنهان می‌ماند. بخش‌های گسترده‌ای از تاریخ و نقش‌های مادران، همسران و دختران امامان(ع) به‌دلایلی گوناگون مانند موضع ضدعلوی و ضدشیعی دستگاه حاکم درمنابع متقدّم ثبت نشده است، اما باتوجه به اندک اطلاعات موجود و دقّت در زمینه‌ها و بازسازی زمان و زمینه‌های اجتماعی عصر ائمه(ع) می‌توان به تصویری جدید از نقش‌های این بانوان دست یافت....

Writer: ناهید طیبی

نقش برخی همسران و دخترخوانده پیامبر(صلی الله علیه واله وسلم) در گسترش علوم اسلامی

نقش برخی همسران و دخترخوانده پیامبر(صلی الله علیه واله وسلم) در گسترش علوم اسلامی

تاریخ صدراسلام به‌دلیل حضور پیامبر اکرم(ص) اهمیت فراوانی دارد؛ از این‌جهت محققان اسلامی و نیز مستشرقان به پژوهش‌های مختلفی درباره آن دوره اقدام کرده‌اند. ازسوی‌دیگر، اهمیت علم‌آموزی وچگونگی حضور زنان در صحنه‌های اجتماعی و علمی در صدر اسلام، مسئله‌ای است که می‌توان با پرداختن آن به بسیاری از ابهامات پاسخ داد. موضوع فعالیت زنان در حیطه علوم دینی از جهت الگوسازی برای رفع معضلات دینی جامعه امروزی دارای اهمیت است و آحاد مختلف جامعه به‌ویژه زنان مسلمان باید در جامعه امروز نیازسنجی کرده و با الگوگیری از پیشینیان خود در گسترش فرهنگ اسلامی نقش‌آفرین باشند. مقاله حاضر به‌دنبال پاسخ به این سؤال است که همسران و دخترخوانده پیامبر اکرم(ص) در زمینه‌سازی و گسترش روایات شیعه و هم‌چنین تثبیت تشیع چه نقشی را ایفا نموده‌اند؟

Writer: دکتر فتحیه فتاحی‌زاده

نقش حضرت فاطمه (سلام الله علیها) در پیدایش و گسترش علوم و تمدن اسلامی

نقش حضرت فاطمه (سلام الله علیها) در پیدایش و گسترش علوم و تمدن اسلامی

نقش حضرت فاطمه(س) در پیدایش و گسترش علوم و تمدن اسلامی، از جهات متفاوت قابل بررسی است. گستره علم لدنی و دارابودن مقام پرورش و مرجعیت علمی معصومین(ع) و تعلیم و تربیت علمی سطوح مختلف شاگردان بی‌واسطه و باواسطه‌ای که خود محور و مرجع پیدایش و گسترش علوم اسلامی بوده‌اند، از مهم‌ترین جهات این تأثیرگذاری است. ازسوی‌دیگر، در نظریات علمی ایشان، شاخصه‌هایی وجود دارد که ظرفیت گسترده‌ای را برای تولید علم و توسعه و تعالی آن داراست....

Writer: دکتر مهدیه‌سادات مستقیمی

بررسی نقش دانشمندان شیعه در گسترش علوم ریاضی

بررسی نقش دانشمندان شیعه در گسترش علوم ریاضی

از منظر مورخان، آغاز شکوفایی تمدن اسلامی با انتقال علوم یونانی - هندی همراه بود. علوم ریاضی نیز به‌عنوان علوم پایه در ساختار تمدن اسلامی، از این امر مستثنی نبود، دلیل سربلندی دانشمندان اسلامی، خروج سریع از حیطه ترجمه و تقلید محض است. تمدن اسلامی، با موفقیت دوران اولیه تکاملی خویش را سپری کرده و رفته‌رفته به‌دوران جوانی و بالندگی خویش قدم نهاد. در حوزه فرهنگ و تمدن اسلامی، علم ریاضی نیز مانند بسیاری از علوم دیگر درپی فتوحات یا روابط سیاسی و اقتصادی، به‌واسطه ترجمه و مسافرت‌های علمی وارد دنیای اسلام شد...

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمدطاهر یعقوبی

نقش اهل‌بیت (علیهم السلام) در دانش نجوم با تأکید بر شگفتی‌ها و اعجازهای علمی

نقش اهل‌بیت (علیهم السلام) در دانش نجوم با تأکید بر شگفتی‌ها و اعجازهای علمی

در کنار طیف گسترده‌ای از روایات امامان اهل‌بیت(ع) درباره علوم انسانی، بخش وسیعی از روایات این بزرگواران به موضوعات و مسایل علوم طبیعی اشاره دارد. پدیده‌هایی هم‌چون آسمان، زمین، پدیده‌های آسمانی و زمینی، جسم انسان، حیوانات، نباتات و آن‌چه که موضوع علوم طبیعی قرار می‌گیرد، در این روایات مورد توجه ویژه قرار گرفته است. در این میان روایات متعددی از معصومین(ع) در تبیین پدیده‌های نجومی وارد شده است که می‌تواند پرده از برخی حقایق هستی بردارد. توجه به روایات نجومی امامان اهل‌بیت(ع) در طول تاریخ، همواره توانسته است پنجره‌هایی را بر روی اندیشمندان بگشاید تا از ورای آن، جهان خلقت را دقیق‌تر و کامل‌تر‌ بنگرند و بر دانش خویش در زمینه بیفزایند...

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر سیدعیسی مسترحمی

دانشمندان و نوآوری‌های علوم پزشکی در عصر حکومت شیعی آل‌بویه

دانشمندان و نوآوری‌های علوم پزشکی در عصر حکومت شیعی آل‌بویه

پدیده‌ها و واقعیت‌های اجتماعی دارای تأثیر متقابل و تعامل اجتماعی هستند. هر پدیده و واقعیت اجتماعی تحت‌تأثیر عوامل و واقعیت‌های اجتماعی گوناگون به‌وجود می‌آید و دچار تغییر و تحول می‌شود. علم و دانش نیز از این قاعده مستثنی نیست و عوامل گوناگونی در گسترش و پیدایش آن اثرگذار است. بی‌تردید، یکی از عوامل مهم در گسترش علوم، وجود حکومت‌هاست. به عبارتی، علوم در سایه حکومت رشد می‌کند. حکومت شیعی آل‌بویه نیز یکی از حکومت‌های مقتدر جهان اسلام بوده است که بیش از یک قرن بر گستره وسیع جهان اسلام حکومت کرد. دانش پزشکی، از جمله علومی است که تحت تعالیم عالیه اسلامی از همان قرون نخستین موردتوجه مسلمانان بود. این علم با حمایت خلفای عباسی رُشد کرد و با روی‌‌کارآمدن حکومت شیعی آل‌بویه و دست‌یابی به بخش‌های مهم جهان اسلام، این رُشد شتاب بیشتری به خود گرفت و نوآوری‌هایی در آن به‌وجود آمد.

Writer: دکتر محمدرضا ضیایی

نقش شخصیت‌های علمی شیعی در دانش پزشکی

نقش شخصیت‌های علمی شیعی در دانش پزشکی

در تاریخ طب اسلامی، اندیشمندان بزرگ شیعی هم‌چون ابوالحسن علی‌بن سهل ربان طبری، معروف به ابن‌ربن طبری، رازی، ابن‌سینا، ابن‌هیثم و... بر پیکره تمدن اسلامی چونان ستاره‌ای می‌درخشند که عملکرد خارق‌العاده آنان، نقطه عطفی در تاریخ طب اسلامی و بلکه طبابت مدرن است. کشفیات آنها موفقیت‌های شگرفی را در میدان طبابت رقم زد که با نام مسلمانان یا با نام دیگران در صحنه طبابت جهانی ماندگار شده و هم‌اکنون در دنیای پزشکی می‌درخشند....

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمدحسن وحیدی

نقش عالمان شیعه در مکتب طب اسلامی

نقش عالمان شیعه در مکتب طب اسلامی

در عنایت اسلام به امر پزشکی، همین‌بس که مجموع سخنان معصومین(ع) در مورد پزشکی، به‌صورت کتاب‌هایی درآمده و در طول تاریخ، کتاب‌های متعددی به‌نام طب‌النبی(ص)، طب‌الائمه(ع)، طب‌الصادق(ع)، طب‌الکاظم(ع) و طب‌الرضا(ع) نگارش‌یافته است. شکی نیست که بخش عظیمی از این سفارش‌ها، از آن مقامات صادر گردیده است و این خود می‌رساند که عنصر حاکم بر فضای عصر رسالت و پیشوایان معصوم(ع)، استقبال از مسایل بهداشت و درمان بوده است و اگر موضع اسلام در این مورد منفی بود، هرگز چنین احادیثی از آنان نقل نمی‌شد و مؤلفان دست به تألیف آنها نمی‌زدند...

Writer: دکتر غلامرضا نورمحمدی

نقش اهل‌بیت (علیهم السلام) در گسترش دانش پزشکی

نقش اهل‌بیت (علیهم السلام) در گسترش دانش پزشکی

دانش پزشکی در حوزه سلامت، یعنی آموزش، تشخیص و درمان دردها و بیماری‌های آدمی، یکی از شاخه‌های علوم و از مشهورترین جنبه‌های تمدن اسلامی است که همواره مسلمانان در رشد، توسعه و گسترش آن سهم بسزایی ایفا کرده‌‌اند. در این میان، اهل‌بیت عصمت و طهارت(ع) به‌عنوان حجت‌های الهی در کنار رسالت تعالی‌بخشی روح و روان انسان‌ها، همواره با آموزش‌ها و توصیه‌های بهداشتی - درمانی، آحاد جامعه را در راستای سلامت جسمانی یاری رسانده‌‌اند و در رشد و گسترش این دانش نقش اساسی داشته‌اند. شاهد این مدعا، وجود بالغ بر ده‌هزار روایت برجا مانده از آن بزرگواران در علم پزشکی است...

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر علی الهامی

نقش شیعیان در تدوین منابع تاریخ عمومی جهان و اسلام

نقش شیعیان در تدوین منابع تاریخ عمومی جهان و اسلام

گرچه تمدن‌های پیش از اسلام هم‌چون تمدن ایران باستان یا تمدن یونان و روم به تاریخ‌نگاری و حفظ میراث خود اهتمام داشتند و آثار چندی چون خدای‌نامه‌ها در ایران باستان و تاریخ هرودوت، تاریخ جنگ‌های پلوپونز و امثال آن را در تمدن یونان و روم به‌رشته تحریر درآوردند، اما نسبت تمدن اسلامی با تاریخ‌نگاری، صورتی کاملاً متفاوت داشت. مسلمانان در تمدن اسلامی به تاریخ توجه گسترده‌ای نشان دادند به‌گونه‌ای که کم‌تر می‌توان نمونه آن را در دیگر تمدن‌ها جست‌وجو کرد. این اهتمام به تاریخ در تمدن اسلامی به‌گونه‌ای بود که حاصل آن، نگارش و تولید صدها بلکه هزارها کتب تاریخی شد. بنابر گفته برخی محققین در تمدن اسلامی قریب شش‌هزار مورخ وجود داشته است که حدود دوازده هزار کتاب تاریخی را پدید آورده‌اند...

Writer: دکتر سیدحسین فلاح‌زاده

نقش دانشمندان شیعه در دانش فلسفه نظری تاریخ

نقش دانشمندان شیعه در دانش فلسفه نظری تاریخ

دانش فلسفه نظری تاریخ، یکی از دانش‌های زیرمجموعه فلسفه‌های مضاف است که قدمت بسیاری دارد. فلسفه نظری تاریخ، دانشی کل‌نگر است و جنبه‌نظریه‌پردازانه در آن به‌طور برجسته‌ای نمود دارد و هدف آن شناخت و تحلیل مسیر، چگونگی، عوامل و مقصد حرکت کلی تاریخ است. هم‌چنین درصدد است تا با روش عقلی - نقلی تحولات کلی به ظاهر اتفاقی تاریخ را تعلیل و ضوابط و نظم کلی حاکم بر حرکت تاریخ را کشف کند. هم‌چنین بر آن است تا حرکت تاریخ را به‌صورت گویا و منطقی تفسیر کند...

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر جواد سلیمانی امیری

نقش شیعه در مباحث نظری و روش‌شناختی تاریخ و تاریخ‌نگاری در عهد شکوفایی تمدن اسلامی

نقش شیعه در مباحث نظری و روش‌شناختی تاریخ و تاریخ‌نگاری در عهد شکوفایی تمدن اسلامی

پیشتازی شیعه در تاریخ‌نگاری مسلمین که مورد وفاق نویسندگان کهن و کنونی است، توانست طرحی نو در عرصه ساختار، روش و محتوا ارائه کند؛ چنان‌که در اخلاق تاریخ‌نگاری نیز توصیه‌هایی را عرضه دارد که برای همیشه سرمشق مورخان باشد. نقش شیعه در این عرصه‌ها، آن‌چنان چشمگیر بوده که برخی نویسندگان عرب به نقد آن نشسته و آثاری را پدید آوردند. در میان مورخان بزرگ، می‌توان ابن‌‌اسحاق را اولین شخصیت تاریخ اسلام در حوزه سیره‌نویسی و یعقوبی و مسعودی را از مورخان سرشناس شیعی در نوشتن کتاب‌‌های تاریخی معرفی کرد. ارائه تاریخ ترکیبی، تأکید بر رویکرد تخصصی، شناسایی سره از ناسره با منطق عقل، عقلا و پسند مردم و نیز توجه‌کردن به منابع، از مهم‌ترین دستاوردهای نویسندگان شیعی بود که مورخ - فیلسوفان قرون بعدی به آن توجه کرده‌اند، و در تفصیل و تعمیق آن کوشیده‌اند.

Writer: دکتر سیدعلیرضا واسعی

تاریخ در سپهر روایات اهل‌بیت(علیهم السلام)

تاریخ در سپهر روایات اهل‌بیت(علیهم السلام)

این مقاله درآمدی است بر ملاحظات روش‌‌شناختی، و هم‌چنین بررسی وصفی گزاره‌‌‌های تاریخی در روایات اهل‌بیت(ع) که با نمونه بررسی گزاره‌‌‌های تاریخی در جلد اول الکافی به‌عنوان یک الگوی کاربردی ده مرحله‌‌ای همراه شده است. جلد اول کتاب هشت جلدی الکافی شامل سه‌بخش عمده کتاب فضل العلم و کتاب التوحید و کتاب الحجة است. وقتی در سه‌بخش به‌ظاهر غیرمرتبط با مباحث تاریخی، 342 گزاره تاریخی به‌چشم می‌خورد، می‌‌توان انتظار داشت که در مجلدات بعدی این کتاب و دیگر جوامع روایی، حجمی انبوه از مطالب تاریخی وجود داشته باشد. این بررسی مقدماتی نشان می دهد که ائمه اطهار(ع) ذخیره‌‌ای بسیار ارزش‌مند از معرفت تاریخی را در لابه‌لای روایات خود، به‌صورت آشکار و پنهان به‌ودیعه نهاده‌‌اند که وظیفه کشف و فهم آنها بر دوش همه ما سنگینی می‌‌کند....

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محسن الویری

تأثیر انقلاب اسلامی بر تاریخ‌پژوهی و تمدن‌پژوهی

تأثیر انقلاب اسلامی بر تاریخ‌پژوهی و تمدن‌پژوهی

به‌نظر می‌رسد انقلاب اسلامی ایران با بهره‌گیری از چهار محور «ساختارها»، «باورها»، «فرآیندها» و «نیروهای کنش‌زا» توانست به‌گونه گسترده دانش‌های مختلف به‌ویژه دانش‌های علوم انسانی مانند تاریخ را دگرگون سازد. آری دانش تاریخ به‌سوی آینده‌نگری و تمدن‌سازی اسلامی در جریان است و نه‌تنها در میان قشرهای مختلف مردمی و نخبگان و اندیشمندان ایرانی مؤثر بوده که بر بسیاری از اندیشمندان تاریخی کشورهای اسلامی نیز اثر گذاشته و به‌عنوان یک جریان تمدن‌ساز و رقیب برای تمدن غرب، تمدن شرق، تمدن روسی، و دیگر تمدن‌ها به‌شمار می‌رود...

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمدرضا بارانی

تأثیر تفکر شیعه در هنر نگارگری اسلامی (از دوره ایلخانان مغول تا صفوی)

تأثیر تفکر شیعه در هنر نگارگری اسلامی (از دوره ایلخانان مغول تا صفوی)

پژوهش حاضر بر‌آن است که به این پرسش پاسخ دهد که: جایگاه تفکر، عقاید و باورهای شیعه در نگارگری اسلامی در نسخ خطی دوران ایلخانان تا صفوی چگونه است؟ همچنین با بررسی تأثیر باورهای مذهبی شیعه در هنر نگارگری ایران، از دوره ایلخانان مغول تا دوره صفوی، افزون‌بر یافتن ارتباط بین باورها و عقاید شیعه و هنر نگارگری ایرانی، تأثیر تفکر شیعه بر باورها و اعتقادات نگارگرِ شیعه در جهت مصورسازی نسخ خطی نیز بررسی می‌شود. ضمن این‌که شناخت و جایگاه تفکر شیعه و اهمیت باورهای آنان نیز در عناصر بصری هنر نگارگری اسلامی ایران، واکاوی می‌شود.

Writer: حسین بهروزی‌پور

نقش دارالعلم‌های شیعی درگسترش فرهنگ علوم اسلامی (با تأکید بر طرابلس)

نقش دارالعلم‌های شیعی درگسترش فرهنگ علوم اسلامی (با تأکید بر طرابلس)

شوق علمی دانشمندان و رقابت بین امیران برای ترویج دانش، زمینه‌های بنیادنهادن مراکزی برای گفت‌وگوها و مناظره‌ها بر‌پایه دانش و استفاده هم‌زمان از منابع را به‌وسیله دولت‌های اسلامی فراهم ساخت. قدیمی‌ترین سندی که تأسیس «دارالعلم» را به‌عنوان مکانی پژوهشی - آموزشی معرفی می‌کند، شرح‌حال‌هایی است که از بعضی علما به‌دست ما رسیده است. در این میان دارالعلم طرابلس که در شرایط بحرانی، چه در خود شام و چه در جهان اسلام، سر برآورد، توانست به‌خوبی نقش خود را در راستای گسترش فرهنگ اسلامی ایفا کند. فراهم بودن شرایط علمی برای محققان، دسترسی اطلاعات برای اساتید و پژوهش‌گران، نظارت‌کردن و مدیریت صحیح افراد ورزیده، عالم، متدین و مسلط بر امور فرهنگی، توجه هم‌زمان به رشته‌های مختلف علمی، علم‌دوستی، حمایت و تکریم از علما توسط دولت، مردم و بلاخره استفاده از شیوه‌های مختلف برای گسترش دانش مانند تألیف، ترجمه و تشکیل کلاس‌‌های درس و مناظره، از مهم‌‌ترین ویژگی‌های این دارالعلم بود.

Writer: دکتر اعظم رحمت‌آبادی

نقش شيعيان در تدوين مقتل‌نگاری امام حسين (ع) و عاشورانگاری

نقش شيعيان در تدوين مقتل‌نگاری امام حسين (ع) و عاشورانگاری

مقتل‌نگارى، بخش مهمى از تاريخ‌نگاری اسلامی‌است که تحول و دگرگونى‌هايى را پشت سرگذاشته است که در اين پژوهش به آن پرداخته مى‌شود. اين نوشتار، درباره منابع و آثارى است که شيعيان درباره تاريخ عاشورا و شرح شهادت امام حسين(ع) و يارانش نگاشته‌اند، آثاری که با نام مقتل يا نام ديگرى در زمره عاشورا‌نگاری قرار می‌گیرد و هرچند به نام مقتل مشهورند، ولی نبايد مقتل‌نگاری علمی قلمداد شوند....

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمدسعید نجاتی

TotalPages : 3