پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) به عناوين مختلف از اسراف نهى و نكوهش كرده است. از جمله: آن حضرت با تأكيد به يكى از ياران فرمود: «لا تُسرف، لا تُسرف; اسراف مكن، اسراف مكن».(1)
در حديث معروفى آمده است كه پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله)به يكى از مسلمانان كه مشغول انجام وضو بود فرمود: «لا تُسرف (اسراف مكن)، قيل: يا رسول الله وَفِي الوضوء إسراف؟ قال: نعم و في كلّ شيئ إسراف».(2) طبق اين حديث اسراف در همه چيز مصداق دارد.
همچنين آن حضرت فرمود: «لا خير في صبّ الماء الكثير في الوضوء وإنّه من الشيطان; ريختن آب فراوان در وضو (بيش از حد متعارف) كار شايسته اى نيست و چنين كارى از شيطان است».(3)
چنان كه در حديث ديگرى مى خوانيم:
عبدالله بن عمرو مى گويد: رسول خدا(صلى الله عليه وآله) از كنار (مردى به نام) سعد كه در حال وضو گرفتن بود، عبور كرد فرمود: اسراف مكن، اى سعد! اين اسراف براى چيست؟ سعد گفت: آيا در وضو هم اسراف صدق مى كند؟ پيامبر فرمود: آرى; گرچه در كنار نهر آب باشيد.(4)
اين موضوع به اندازه اى مهم است كه در احاديث آمده است: فرشته ويژه اى مسئول نگارش موارد اسراف در باب ريختن آب هنگام وضو است.(5)
اميرالمؤمنين على(عليه السلام) فرمود: «ذر الإسراف مقتصداً; اسرافگرى را كنار بگذار و ميانه رو باش».(6)
همچنين آن حضرت فرمود: «إذا أراد الله بعبد خيراً ألهمه الاقتصاد وحسن التدبير وجنّبه سوء التبذير و الإسراف; اگر خداوند خير بنده اى را اراده كند، ميانه روى و حسن تدبير در امور را به او الهام مى كند و از سوء تأثير تبذير و اسراف او را دور نگه مى دارد».(7)
نيز فرمود: «حلّوا أنفسكم بالعفاف و تجنّبوا )اجتنبوا( التبذير و الإسراف; خودتان را با عفاف و قناعت زينت دهيد و از تبذير و اسراف بپرهيزيد».(8)
نيز فرمود: «الحازم مَن تجنّب التبذير وعاف السرف; انسان خردمند كسى است كه از تبذير بپرهيزد و از اسراف چشم بپوشد».(9)
اسراف به قدرى مذموم است كه در اخبار، كار شيطان شمرده شده، از جمله امام حسن عسكرى(عليه السلام)به يكى از دوستان خود نسبت به اسرافكارى هشدار داده فرمود:
«وعليك بالاقتصاد وإيّاك والإسراف فإنّه من فعل الشيطنة; بر تو باد به ميانه روى و پرهيز از اسراف كارى، زيرا اسرافكارى كار شيطانى است».(10)
نيز در لسان اهل بيت(عليهم السلام)، اسراف يكى از گناهان كبيره شمرده شده است. چنان كه در ضمن حديثى در شمار گناهان كبيره آمده است: «... والإسراف والتبذير...».(11)
گفتنى است اسراف جزء چهار امرى شمرده شده كه سبب شكست و عقب گرد فرد و جامعه است; در سخنى از اميرمؤمنان على(عليه السلام) آمده است: «يستدلّ على الإدبار بأربع: سوء التدبير و قبح التبذير و قلّة الاعتبار و كثرة الاعتذار; چهار چيز نشان عقب گرد و پشت كردن و شكست است: سوء مديريت; پرداختن به تبذير و ريخت و پاش در زندگى; كمى پندآموزى و عبرت گيرى و عذر خواهى فراوان (كه نشان از خطاهاى زياد است)».(12)
نيز آن حضرت فرمود: «عليك بترك التبذير والإسراف و التخلّق بالعدل و الإنصاف; بر تو باد دورى از تبذير و اسراف و تخلّق به عدل و انصاف».(13)
باز فرمود: «من العقل مجانبة التبذير وحسن التدبير; دورى از تبذير و حسن تدبير از علامات عقل و خرد است».(14)

(1) . كنز العمال، ج 9، ص 325، ح 26250.
(2) . همان، ص 327، ح 26261.
(3) . همان، ح 26260.
(4) . سنن ابن ماجة، ج 1، ص 147، ح 425; مسند احمد، ج 2، ص221. )عن عبدالله بن عمرو: مرّ رسول الله(صلى الله عليه وآله) بسعد، و هو يتوضّأ، فقال: «لا تسرف، ما هذا السرف يا سعد؟» قال: أفي الوضوء سرف؟! قال: «نعم و إن كنت على نهر جار»(.
(5) . عن حريز عن أبي عبدالله(عليه السلام) قال: إنّ لله ملكاً يكتب سرف الوضوء (كافى، ج 3، ص 22، ح 9; وسائل الشيعه، ج 1، ص 485).
(6) . غرر الحكم، ح 8124 .
(7) . همان، ح 8057 .
(8) . همان، ح 8123 .
(9) . غررالحكم، ح 8137.
(10) . بحارالانوار، ج 50، ص 292، ح 66، باب 3 .
(11) . عيون الاخبار، ج 2، ص 127.
(12) . غرر الحكم، ح 8096 .
(13) . همان، ح 8138 .
(14) . همان، ح 8142 .