در واقع طبيعت عالم «دنيا» كه يك عالم ظلمانى يا نيمه ظلمانى است اجازه نمى دهد كه حقائق به طور كامل آشكار و آفتابى گردد و درست به شب مى ماند كه انسان هر قدر تلاش و كوشش كند كه با چراغ به حقائق دسترسى پيدا نمايد باز چهره قسمتى از حقائق نمايان نمى گردد؛ اما قيامت همانند موقع طلوع آفتاب است كه با درخشش آن همه چيز آفتابى و برملا مى شود.
به هنگام شب گروهى ممكن است راه را پيدا كنند؛ ولى گروه ديگرى در بيراهه بمانند و نيز ممكن است كسانى كه حق را يافته اند هر كدام توصيف محدودى از آن بنمايند، مانند مثال معروفى كه مى گويد گروهى در تاريكى شب براى شناسايى فيل به سراغ آن رفتند، هر يك عضوى از آن را لمس كردند و بعد كه بيرون آمدند توصيف هاى منتناقضى از آن داشتند، آن كس كه دستش به پاى فيل رسيده بود مى گفت: فيل همچون يك ستون است! و ديگرى كه دستش به خرطوم رسيده بود آن را به لوله بزرگى تشبيه مى كرد و سوّمى كه سينه فيل را لمس كرده بود آن را همانند سقفى مى دانست؛ ولى هنگامى كه فيل در روشنايى قرار گرفت اختلافات به كلى برطرف شد و همه فهميدند توصيف هاى آنها محدود بوده است! آری انسان اين آمادگى را دارد كه از امواج اختلاف در آيد و در عالم يقين و وحدت گام بگذارد و خداوندى كه او را براى تكامل آفريده است مسلماً او را از اين فيض محروم نخواهد كرد.
اختلاف، يكى از موانع راه تكامل است؛ اختلاف مزاحم آرامش است و اختلاف گاه سبب سرايت شك به ريشه اعتقادات انسان است، بنابراين بايد در انتظار روزى بود كه اين موجودات مزاحم برچيده شوند.
البته انبياء و اوصياء به كمك كتب آسمانى حقايق را تا آنجا كه طبيعت زندگى دنيا اجازه مى داد روشن ساختند؛ ولى آنها همچون چراغ هايى بودند فرا راه انسان در شب ظلمانى دنيا، لذا چيزى نمى گذشت كه باز اختلاف جاى وحدت را مى گرفت، چنان كه قرآن مى فرمايد: «وَ ما اَنْزَلْنا عَلَيْكَ الْكِتابَ اِلا لِتُبَيِّنَ لَهُمُ الَّذى اخْتَلَفُوا فيهِ»(1)؛ (ما قرآن را نازل نكرديم مگر براى اينكه تبيين كنى براى آنها آنچه را كه در آن اختلاف داشتند) و در جاى ديگر مى فرمايد: «فَمَا اختَلَفُوا اِلاّ مِنْ بَعْدِ ماجائَهُمُ الْعِلْمُ»(2)؛ (آنها اختلاف نكردند مگر بعد از آن كه علم و آگاهى به سراغشان آمد). اين نشان مى دهد كه با تمام تلاش و كوشش انبياء و برطرف شدن نسبى اختلافات باز هم اختلاف به طور كامل برطرف نشد.
اصولا هوا و هوس ها و حب و بغض ها كه در اين دنيا بر بسيارى از مردم حاكم است خود بزرگترين حجاب است و تا آنها كنار نروند گامى به سوى وحدت برداشته نخواهد شد. اما در قيامت همه اين حجاب ها مى سوزد و نابود مى شود، لذا حقايق بدون حجاب آشكار مى گردد.(3)