مباحث خیارات - جلسه 039 - 96/09/14

SiteTitle

صفحه کاربران ویژه - خروج
ورود کاربران ورود کاربران

LoginToSite

SecurityWord:

Username:

Password:

LoginComment LoginComment2 LoginComment3 .
SortBy
 

مباحث خیارات - جلسه 039 - 96/09/14

بحث در فرع ششم از فروعات خیار حیوان است. سخن در این است که مراد از سه روز، آیا فقط بیاض یوم است یا اینکه شب آخر هم داخل می باشد.

موضوع: مقدار خیار حیوان
بحث در فرع ششم از فروعات خیار حیوان است. سخن در این است که مراد از سه روز، آیا فقط بیاض یوم است یا اینکه شب آخر هم داخل می باشد.
گفتیم این مسأله منحصر به باب خیار حیوان نیست بلکه توسعه دارد و در ابواب مختلف فقه راه دارد و در جلسه ی گذشته به ده مورد از آن اشاره کردیم. البته اعتکاف ربطی به این مسأله ندارد زیرا اعتکاف تابع روزه است و وقتی روزه ی روز سوم تمام شود اعتکاف به پایان می رسد.
 
اقوال علماء:
غالبا این مسأله را متذکر نشده اند و از جمله کسانی که آن را ذکر کرده است صاحب مفتاح الکرامة است که می فرماید: و المراد بالأیّام الثلاثة ما کانت مع اللیالی الثلاثة، لدخول اللیلتین أصالة فتدخل الثالثة، و إلّا لاختلفت مفردات الجمع فی استعمال واحد. (زیرا یوم اول و دوم با لیله است و یوم سوم بدون لیلة).[1]
 
نقول: مسأله دارای چهار حالت است.
    1. یک حالت این است که اول نهار صیغه ی عقد حیوان خوانده می شود. معنای آن این است که امروز با شب و روز دوم با شب و روز سوم که تمام شد شب آن محل نزاع است که آیا جزء هست یا نه.
    2. دوم اینکه صیغه در اول شب خوانده می شود. خیار در همان شب وجود دارد زیرا خیار باید متصل به عقد باشد و نمی توان گفت که خیار از فردا صبح شروع می شود. یوم اول و شبِ روز بعد و روز دوم و شب روز سوم و روز سوم خیار ادامه دارد. این قسم از محل نزاع خارج است و شبِ روز آخر یقینا داخل نیست.
    3. سوم اینکه صیغه در اثناء روز مثلا در ساعت ده یا دوازده خوانده شود در اینجا باید قائل به یوم تلفیقی شویم. از ده امروز تا ده فردا یک روز تمام می شود و تا ساعت ده روز بعد دو روز تمام می شود و از ساعت ده روز تا ده روز سوم سه روز و در ساعت ده روز چهارم زمان خیار به پایان می رسد. در نتیجه سه شب وسط این یوم تلفیقی قرار می گیرد. این قسم نیز محل نزاع نیست.
    4. چهارم اینکه صیغه در وسط شب واقع شود مثلا در ساعت ده شب تا فردا ده شب یک روز تمام می شود. روز سوم که تمام شد دیگر لازم نیست تکه ی اول شب را تلفیق کنند. بنا بر این روز می تواند تلفیقی شود ولی شب نمی تواند تلفیقی باشد.
در میان این چهار قسم همان قسم اول بحث است که آیا شب آخر جزء هست یا نه.
نقول: ظاهر از کلمه ی «یوم» بیاض است. مثلا کسی اگر بگوید من یک روز در جایی بودم اگر هم از صبح تا غروب در آنجا مانده باشد کلام او صحیح است. مگر اینکه بگوید: من یک شبانه روز در جایی بودم که در این صورت باید شب هم در آنجا باشد. در عربی هم بین «یوم» و «یوم و لیلة» فرق است.
در اینجا مناسب است به دلیل مفتاح الکرامة نیز نظری بیفکنیم و آن اینکه کلمه ی یوم در روز اول و دوم روزی است که شب هم همراه آن است از این رو یوم در روز سوم نمی تواند بدون شب باشد و الا لازم می آید که سه کلمه ی واحد در یک استعمال دارای دو معنای متفاوت باشند.
شیخ انصاری در مکاسب به این استدلال اشاره کرده در پاسخ می فرماید: اینکه دو لیله ی وسط جزء خیار است به خاطر این نیست که جزء مفهوم روز است. روز فقط به بیاض گفته می شود و اگر دو شب در آن وجود دارد برای این است که خیار به شکل مستمر است و این گونه نیست که شب ها خیار از بین برود و از روز بعد دوباره شروع شود. بنا بر این روز همواره بدون لیلة است.
و لکن بسیار نادر است که کسی اول طلوع فجر معامله ای را انجام دهد. از این رو این بحث ما نتیجه ی عملی قابل توجهی ندارد و فقط نتیجه ی علمی دارد.
البته این مسأله استثنائی هم دارد و آن در جایی است که منافعی را به دیگری واگذار می کنیم مثلا کسی در مهمان خانه رفته و ده شب آن را اجاره کرده است در این مورد ظاهر یوم، همان روز و شب است زیرا انسان در لیله بیشتر به مسکن احتیاج دارد تا روز. به همین دلیل در اجاره ها می گویند که من جایی را ده شب اجاره کردم نه ده روز.
همچنین در عقد موقت، لیله داخل است زیرا لیله حاوی منفعت بیشتری است.
خلاصه اینکه در خیار حیوان، شب آخر جزء نیست و هکذا در هر موردی که شبیه خیار حیوان است که پای منافع در کار نیست.
بنا بر این اگر کسی سی روز بدون قصد در سفر در جایی بماند شب آخر داخل نیست و باید نمازش را تمام بخواند.
 
ان شاء الله در جلسه ی آینده به سراغ این فرع می رویم که آیا خیار حیوان فقط در بیع است یا در اجاره یا صلح هم جاری است.

 

Peinevesht:
[1] مفتاح الکرامة، سید جواد الحسینی العاملی، ج14، ص187. 
    
TarikheEnteshar: « 1396/09/12 »
CommentList
*TextComment
*PaymentSecurityCode http://makarem.ir
CountBazdid : 2055