ولادت حضرت معصومه(س) و روز دختران (1 ذی القعدة)

SiteTitle

صفحه کاربران ویژه - خروج
ورود کاربران ورود کاربران

LoginToSite

SecurityWord:

Username:

Password:

LoginComment LoginComment2 LoginComment3 .
SortBy
 

ولادت حضرت معصومه(س) و روز دختران (1 ذی القعدة)

تهیه و تحقیق: معاونت پژوهش پایگاه اینترنتی حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی makarem news

Chekideh: مسأله تاریخ تولد حضرت معصومه(س) / ویژگی های شخصی حضرت معصومه(س) / مقام علمی و حدیثی حضرت معصومه(س) / مقام شفاعت حضرت معصومه(س) / سفر حضرت معصومه(س) به ایران / برکات مزار حضرت معصومه(س) در نشر معارف اهل بیت(ع) از قم / جایگاه دختران در اسلام / توجه اسلام به علم آموزی و رشد معنوی دختران / سخن آخر
Keywords: ازدواج,امام رضا(ع),قم,معصومه,دانش,اخلاص,شفاعت,رسول خدا,عالمه,دختران,مامون,شهر قم,طاهره,روز دختر,مشهد,امام کاظم(ع),ساوه,محدثه,حوزه علمیه,پیامبر(ص),زیارت,ایران,امام موسی کاظم,علم آموزی,طلب علم,عباسیان,خاندان اشعری,نجمه,المعصومه,قم المقدسه,حضرت معصمه(س),شفیعه,فواطم,عمه سادات

ولادت حضرت معصومه(س) و روز دختران (1 ذی القعدة)

تهیه و تحقیق: معاونت پژوهش پایگاه اینترنتی حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی


مسأله تاریخ تولد حضرت معصومه(س)

اولین روز از ماه ذی القعدة، در تقویم به عنوان سالروز میلاد حضرت معصمومه(سلام الله علیها) و گرامی داشت مقام دختران، ثبت شده است. این تاریخ برای اولین بار در کتاب «نورالآفاق» نوشته شیخ جواد شاه عبدالعظیمی به عنوان روز ولادت آن حضرت ذکر شد و از این کتاب به منابع دیگر راه یافت(1) اما نویسندگان و صاحب نظرانی دیگر، صحت این تاریخ را برای آن مناسبت مورد تردید جدی قرار داده اند.(2) به طور کلی و همان گونه که ذبیح الله محلاتی، نویسنده و مورخ ایرانی نیز در کتاب «ریاحین الشریعة» تصریح می کند، درباره جزئیات زندگی آن حضرت اطلاعات زیادی قابل دستیابی نیست که مهم ترین آنها عبارت اند از: تاریخ ولادت، درگذشت، زمان دقیق حرکت از مدینه به ایران.(3)

ویژگی های شخصی حضرت معصومه(س)

فاطمه معصومه(سلام الله علیها) دختر امام کاظم(علیه السلام) بود. در کتاب هایی چون «الارشاد»(4) و «تذکرة الخواص»(5)، از چند تن از دختران امام کاظم(ع) به نام «فاطمه»، سخن به میان آمده است اما دقیقا مشخص نیست که حضرت معصومه(سلام الله علیها) کدامیک از آن فواطم بوده است. نام مادر آن حضرت که مادر امام رضا(علیه السلام) نیز بوده(6)، «نجمه» بوده است. امام کاظم(ع) به این بانوی با فضیلت و با تقوا القاب فراوانی از جمله «طاهره» نیز داده است.(7)

معروف ترین لقب ایشان «معصومه» است. گفته شده این لقب مقتبس از حدیث منتسب به امام رضا(علیه السلام) است که در آن از این بانوی جلیل القدر با عنوان «معصومة» یاد کرده است و فرموده است که: «مَن زارَ المَعصُومَةَ بِقُمّ كَمَنْ زارَنی»؛ (هر کس ایشان را زیارت کند، بهشت بر او واجب می گردد).(8)

مقام علمی و حدیثی حضرت معصومه(س)

حضرت معصومه(سلام الله علیها) از لحاظ علمی و حدیثی«عالمه» و «محدثه» بود. رواياتي كه از آن حضرت نقل شده غالباً درباره امامت و ولايت علي(عليه السلام) است كه با اثبات ولايت او ولايت سایر امـامـان معصوم نيز ثابت مي شود. براي نمونه حضرت معصومه با چند واسطه از حضرت زهرا نقل مي كنند كه فرمود: پيامبر در شب معراج به بهشت رفت و بر روي پرده اي در قصر بهشت ديد كه چنين نوشته شده: «لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ‏ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ عَلِيٌ‏ وَلِيُ‏ الْقَوْمِ»؛ (معبودي جز خداي يكتا و بي همتا نيست محمد رسول خدا و علي ولي و رهبر مردم است) ... و بر روی پرده درگاه قصر ديگری نوشته شده است: «شِيعَةُ عَلِيٍّ هُمُ الْفَائِزُون»؛ (شيعيان علي رستگارند).‏(9) احادیث شبیه به این حدیث که از آن حضرت نقل شده اند فراوان اند و علامه امینی نیز در «الغدیر» به برخی از آنها اشاره کرده است.(10)

مقام شفاعت حضرت معصومه(س)

شفاعت که به معنای كمك نمودن يك موجود قوى به موجود ضعيف تر برای طی کردن آسان تر مراحل رشد است(11) در قيامت از آنِ هر كس نيست، بلكه مقام مقرّبان درگاه خداست(12) و به وسيله بندگان خاص خدا انجام مى گيرد(13) شفاعت از حكمت خداوند سرچشمه مى گيرد(14) يعنى روى حساب و كتابى است و تا كسى شايسته شفاعت نباشد، اذن براى شفاعت او داده نمى شود(15) و طبعاً شفيعان بايد افراد و الا مقام و بلند مرتبه اى باشند كه از ضعيفان دستگيرى كنند(16) لذا خداوند به مؤمنان راستينی که نهايت اخلاص را دارا هستند و در اعمال نيك خود جز به پاداش الهى نظر ندارند(17) نويد مى دهد علاوه بر پاداش معمولى كه آن را خود گاهى صدها يا هزاران برابر عمل ز فضل خود بر آنان افزوده، مقام شفاعت نیز به آنها داده مى شود.(18) به اين ترتيب آنها نه تنها خود اهل نجاتند كه براى ديگران نيز به فضل پروردگار مايه می گردند.(19)

درباره منزلت و جایگاه حضرت معصومه(سلام الله) باید گفت که به تصریح احادیث به جای مانده از اهل بیت(علیهم السلام) ایشان دارای مقام شفاعت اند. امام صادق(علیه السلام) در این باره فرموده ند: «...أَلَا إِنَّ لِلْجَنَّةِ ثَمَانِيَةَ أَبْوَابٍ ثَلَاثَةٌ مِنْهَا إِلَى قُمَّ تُقْبَضُ فِيهَا امْرَأَةٌ مِنْ وُلْدِي اسْمُهَا فَاطِمَةُ بِنْتُ‏ مُوسَى‏ وَ تُدْخَلُ بِشَفَاعَتِهَا شِيعَتِي الْجَنَّةَ بِأَجْمَعِهِمْ»(20)؛ (آگاه باشید بهشت هشت در دارد كه سه در آن به سوى قم است، بانویى از فرزندان من در آنجا وفات مى كند كه نامش فاطمه دختر موسى است، همه شیعیان ما به شفاعت او وارد بهشت مى شوند).

همچنین مقام معنوی او در مرحله اي است كه در فرازي از زيارت نامه معروفش که توسط امام رضا(علیه السلام) بیان شده است می خوانیم: «يا فاطِمَةُ اشْفَعى‏ لى‏ فىِ الْجَنَّةِ، فَانَّ لَكِ عِنْدَ اللَّهِ‏ شَاْناً مِنَ‏ الشَّاْنِ»(21)؛ (اى فاطمه مرا در بهشت شفاعت كن چرا كه در پيشگاه خدا داراى‏ جايگاه با عظمت هستى).

سفر حضرت معصومه(س) به ایران

حضرت معصومه(سلام الله علیها) در سال 201 هـ ق به قصد ديدار برادر از مدينه به سوى خراسان حركت كرد. درباره علت سفر ایشان به ایران برخی معتقدند امام رضا(علیه السلام) بعد از استقرار - جبری اش با نقشه مأمون - در ایران نامه ای خطاب به خواهر گرامی اش حضرت فاطمه معصومه(س) مرقوم فرمود و آن حضرت به مجرد رسیدن نامه برادرش خود را آماده سفر نمود. اما این روایت در کتابهای دست اول و قدیمی ذکر نشده است.(22)

طبق نقل دیگر حضرت معصومه(سلام الله علیها) که از کودکی همراه امام رضا(علیه السلام) بودند و علاقه بسیاری به ایشان داشتند و علوم و معارف زیادی نیز از ایشان کسب نمودند، بعد از سفر امام رضا(ع) به ایران حضرت معصومه نیز طاقت دوری از برادر و امام زمان خود را نداشت و به همراه گروهی از اطرافیان خود از مدینه به سمت ایران حرکت کرد، اما هنگامى كه به ساوه رسيد بيمار و بسترى شد. آن حضرت كه از وجود قم و سكونت شيعيان در آن اطلاع داشت، درخواست کرد که او را به قم ببرند(23) وقتى مردم قم خبر ورود آن حضرت به ساوه را شنيدند تصميم گرفتند آن حضرت را به شهر خود دعوت كنند، بدين جهت پسران و نوادگان سعد اشعرى به محضر آن حضرت رسيده و ايشان را به قم آورده و در كمال احترام از وى پذيرايى نمودند.(24)

فضیلت زیارت حضرت معصومه(س)

علاوه بر روایتی که ابتدای بحث از امام رضا(علیه السلام) راجع به لقب حضرت معصومه(سلام الله علیها) ذکر کردیم و بیان نمودیم که امام(ع)، پاداش زیارت خواهرشان را بهشت معرفی کرده اند، باید توجه داشته باشیم که روایات زیادی درمورد اهمیت زیارت این بانوی مکرمه عظیم الشأن وجود دارد که به دو مورد از آنها اشاره می کنیم.

نويسنده كتاب كامل الزيارت به نقل از پدر و برادر بزرگوارش مطابق روايتى از امام جواد(علیه السلام) چنين نقل مى كند: «مَنْ زارَ عَمَّتى‏ بِقُمْ فَلَهُ الْجَنَّةُ»(25)؛ (هر كس [مرقد] عمّه ام [حضرت فاطمه معصومه(سلام الله علیها)] را در قم زيارت كند، بهشت از آن اوست). شیخ حسن قمی در کتاب ارزشمند «تاریخ قم» نیز در روایت دیگری از امام صادق (ع) نقل کرده که فرمودند: «أَنَّ زِيَارَتَهَا تُعَادِلُ الْجَنَّة»(26)؛ (زیارت حضرت معصومه همسنگ بهشت است).

برکات مزار حضرت معصومه(س) در نشر معارف اهل بیت(ع) از قم

ورود حضرت معصومه به قم باعث برکات فراوانی گردید و به یمن وجود بارگاه ایشان در قم، امروزه قم از بزرگ ترین مراکز علمی و با شکوه ترین حوزه های علمیه جهان می باشد. اهمیت زیارت ایشان، علما و دانشمندان فراوانى را به سوى این شهر جذب و بركات فراوانى را نصيب قم كرد، كه مهم ترين آنها گسترش مراكز علمى بود و نقش بسزايى در تحكيم و گسترش حوزه علميّه و رفت‏ و آمد و ارتباط علما و راويان و شاگردان برجسته امامان(عليهم السلام) داشت. ورود ايشان به قم، و مرقد مطهر او، و سپس ورود امامزادگان و راويان احاديث و دانشمندان كوفه و ديگر شهرها به قم، موجب تحوّلات تازه و مؤثّرى در استحكام و گسترش تشيّع گرديد.(27)

هم اینک حرم مطهر آن بانوى سرفراز كانون علم و عمل و مركز نور و هدايت به صور گوناگون است: تدريس، تدرّس، مباحثه، مناجات، دعا، اذان، نماز جماعت، اقامه عزا و سوگوارى عزيزان خدا، مراسم جشن و سرور در اعياد مذهبى، سخنرانى ‏هاى سودمند مذهبى، ارشاد، وعظ و خطابه، قرائت قرآن كريم، ذكر مصيبت امام حسين(عليه‏ السّلام)، مديحه و مرثيه سرائى خاندان عصمت، نشر معارف اهل بيت، آشنايى ملل مسمان جهان با يكديگر و ده‏ ها عناوين افتخارآميز ديگر از فيوضات اين كانون فيض لاينقطع و گسترده الهى است.(28)

جمله ای درباره قم در روایات معصومین(ع) هست که درباره کمتر جایی و شاید هم درباره هیچ مکانی وارد نشده باشد. آن جمله این است که: «زمانی فرا می رسد که از قم علم و دانش به تمام دنیا صادر می شود». در نهایت این جمله، این عبارت وجود دارد که: «حَتَّى الْمُخَدَّرَاتُ فِي الْحِجَال‏»(29)؛ (حتی دخترانی که در حجله ها هستند). این اتمام حجت عمومی بسیار عمومی است و ما می بینیم که امروزه در پرتوی حضرت فاطمه معصومه(ع)، حوزه علمیّه تأسیس شد و در پرتو این حوزه علمیه علم از اینجا به مناطق مختلف جهان منتشر گردید.


جایگاه دختران در اسلام

در سال 1385هـ ش، شورای عالی انقلاب فرهنگی، براساس پیشنهاد فرهنگسرای دختران، روز تولد حضرت معصومه(سلام الله علیها) را به عنوان «روز ملی دختران» تصویب و اعلام نمود. لزوم توجه اهمیت نمادین به این روز جهت تلاش هرچه بیشتر برای اصلاح امور و روندهای اجتماعی مربوط به دختران ما را بر آن می دارد که نگاهی بسیار اجمالی به دیدگاه دین مبین اسلام درباره دختران داشته باشیم.

اعراب قبل از اسلام دختران خود را زنده به گور مى‏ كردند و حتی در آن زمان وجدان اين گونه اشخاص از اين جنايت ننگين ممانعت نمى‏ كرد.(30) لذا در آن زمان كمتر كسى بود كه پدرى را كه تازه دختر معصومش را زنده زير خاك كرده ملامت كند. زيرا تولد دختر را ننگ مى‏ پنداشتند و عجیب اين‏كه حتى قوانين طبيعى را در اين زمينه ناديده گرفته و مى‏ گفتند: «بچه ‏هاى دختران ما فرزندان ما نيستند، فرزندان ما تنها بچه‏ هاى پسران ما مى‏ باشند».(31) از این رو هر پدرى با انجام چنين عمل ننگينى حس مى ‏كرد كه وظيفه وجدانى خود را به نحو اكمل انجام داده است، بنابراين وجدان شاد و آرامى داشت.(32)

لیکن با ظهور اسلام، مبارزه با خرافه در ابعاد مختلفش به ویژه در مبارزه با ننگ پنداری تولد فرزند دختر به اوج خود رسید(33) زیرا اسلام براى احياى ارزش‏ هاى انسانى و الهى گام به ميدان گذارده بود، و سخت با اين تفكر جاهلى به مبارزه برخاست و از طريق موعظه و اندرز و آموزش‏ هاى فرهنگى، و براى احياى شخصيت از دست رفته زن، قيام كرد.(34) هم چنین از طريق وضع قوانين به نفع زنان و شركت دادن آنها در مسائل مختلف و سرانجام از طريق شدت عمل در مقابل كسانى كه حاضر نبودند در برابر اين حقايق تسليم شوند(35) از زنان تبعیض زدایی کرد.

تولد دختر در احاديث اسلامى به عنوان گشوده شدن ناودانى از رحمت‏ خدا به خانواده معرفى گردید(36) و خود پيامبر(صلی الله علیه و آله) آن قدر به دخترش بانوى اسلام فاطمه زهرا(سلام الله علیها) احترام مى‏ گذاشت كه مردم تعجب مى‏ كردند. مثلا آن حضرت با تمام مقامى كه داشت، دست دخترش را مى‏ بوسيد.(37) پيامبر(ص) با اين عمل مى خواست حقيقتى را نيز به مردم تفهيم كند و ديدگاه اسلام را در زمينه ديگرى روشن سازد و در فضای جهل زده جامعه عربی آن روز، انقلاب فكرى و فرهنگى بيافريند و بگويد: دختر، موجودى نيست كه بايد زنده به گور شود، ببينيد من دست دخترم را مى بوسم، او را بر جاى خود مى نشانم و اين همه عظمت و احترام براى او قائلم. دختر انسانى است همچون ساير انسان ها، نعمتى است از نعمت هاى پروردگار، موهبتى است الهى. دختر نيز مى تواند مانند پسر مدارج كمال را طى كند و به حريم قرب خدا راه يابد. پیامبر(ص) به اين ترتيب شخصيت در هم شكسته زن را در آن محيط تاريك احيا فرمود.(38)

در حديثى مى‏ خوانيم كه به پيامبر(صلی الله علیه و آله) خبر دادند خدا به او دخترى داده است ناگهان نگاه به صورت يارانش كرد ديد آثار ناخشنودى در آنها نمايان گشت - گويى هنوز رسوبات افكار جاهلى از مغز آنها بر چيده نشده - پيامبر(ص) فوراً فرمود: «اين چه حالتى است در شما مى‏ بينم؟! خداوند گلى به من داده آن را مى‏ بويم، و اگر غم روزى او را مى ‏خوريد، روزي اش با خدا است».(‏39)

در حديث ديگرى از پيامبر(صلی الله علیه و آله) مى‏ خوانيم كه فرمود: «چه فرزند خوبى است دختر! هم پر محبت است، هم كمك كار، هم مونس است و هم پاك و پاك كننده».(40) در روایتی ديگر از رسول اکرم(ص) نقل شده است که فرمود: «كسى كه بازار مى ‏رود و تحفه‏ اى براى خانواده خود مى‏ خرد... هنگامى كه مى ‏خواهد تحفه را تقسيم كند نخست بايد به دختر و بعد به پسران بدهد، چرا كه هر كس دخترش را شاد و مسرور كند چنان است كه گويى كسى از فرزندان اسماعيل علیه السلام را آزاد كرده باشد».(41)

تجلیل اسلام از جایگاه دختران و تأکید بر لزوم توجه و محبت و اکرام آنان منحصر به این موارد نیست و آن قدر توصیه پربسامدی است که در منابع روایی شیعه بخش های جداگانه ای را به خود اختصاص داده است.(42)

این روایات آن قدر فراوان اند که حتی ارائه فهرستی اجمالی از آنها در امکان این وجیزه مختصر نیست اما شاید بتوان به برخی از مهم ترین و مشهورترین آنها اشاره کرد. در ادامه بیانات نبوی گذشته، در حدیث دیگری از آن حضرت می خوانیم که: «هر خانه ای که در آن دختر باشد، هر روز دوازده برکت و رحمت از آسمان ارزانی اش می شود و زیارت فرشتگان از آن خانه قطع نمی گردد، در حالی که در هر شبانه روز برای پدر آن دختران عبادت یک سال نوشته می شود».(43) نیز از حضرت شان روایت شده که فرمود: «هر کس سرپرستی دو یا سه دختر را داشته باشد، با من در بهشت خواهد بود».(44)

از امام صادق(علیه السلام) نیز درباره دختران نقل شده که فرمود: «پسران نعمتند و دختران حسنه و نیکی، و خداوند از نعمت ها می پرسد، ولی بر نیکی ها پاداش می دهد».(45) در جایی دیگر از همان امام درباره پاداش اخروی سرپرستی دختران روایت شده که فرمود: «آن که سرپرستی دو دختر را عهده دار شود، این کار او را از آتش و عذاب باز خواهد داشت.(46) امام رضا(علیه السلام) نیز در بیانی مشابه این نوید را داده اند که: «خداوند بر دختران مهربان تر از پسران است و هر کسی بانویی از محارم خود را شاد کند، روز قیامت از سوی خداوند شاد می گردد».(47)

توجه اسلام به علم آموزی و رشد معنوی دختران

قبل از ظهور اسلام در محيط حجاز علم آموزی وجود نداشت و تعداد كسانى كه فقط سواد خواندن و نوشتن داشتند در تمام مكه در مردان از 17 نفر تجاوز نمى‏ كرد، و مى‏ گويند از زنان‏ نيز تنها يك نفر بود كه خواندن و نوشتن مى‏ دانست.(48)

لیکن اسلام‏ درباره تحصيل علم و دانش‏ بيش از آنكه متصوّر است، توصيه نموده و براى پى ريزى فرهنگ اساسى، تحصيل علم را يك فريضه عمومى اعلام كرده پيامبر(ص) فرمود: «طَلَبُ الْعِلْمِ فَرِيضَةٌ عَلَى كُلِّ مُسْلِم»(49)؛ (تحصيلِ دانش بر هر مرد و زن مسلمانى واجب است). در اين حديث علم بدون قيد و شرط ذكر شده و شامل تمام رشته هاى علمى است و هيچ استثنايى از لحاظ زن‏ و مرد هم ندارد زيرا «مسلم» جنس است و همه افراد مسلمان را شامل است. آن حضرت در حديثی ديگر فرموده: «اطْلُبُوا الْعِلْمَ مِنِ الْمَهْدِ إِلَى اللَّحْدِ»(50)؛ (ز گهواره تا گور دانش بجوى). مسلمانان بايد در تمام دوران عمر خود تحصيل علم كنند يعنى تحصيل علم فصل و زمان و جنسیت معينى ندارد.(51) لذا روايات و متون تاريخى نشان می دهد اسلام‏ و پيامبر(صلی الله علیه وآله) طرفدار علم و دانش‏ و نوشتن بود و طلب دانش را بر هر مرد و زن‏ لازم شمرده اند.(52)

اختلاف دامنه دارى كه بين نيروهاى جسمى و روحى زن و مرد وجود دارد مانع از آن نخواهد بود كه از نظر مقامات معنوى و دانش‏ و تقوى گروهى از زنان‏ از بسيارى از مردان پيشرفته تر باشند.(53) این گونه است که در«علم‏ رجال» اسلامى، به بخش خاصى مربوط به زنان‏ دانشمندى كه در صف روات و فقهاء بودند برخورد مى‏ كنيم كه از آنها بعنوان شخصيت هايى فراموش ناشدنى ياد كرده است.(54) در این بین حضرت معصومه(سلام الله علیها) - همان گونه که بیان شد - از مقام و جایگاه بالایی از جمله در عرصه علمی بهره مند بودند.

سخن آخر:

دختران باید درس بخوانند و علوم روز را بدانند؛ به موازات این امر معلمانی از خودشان پرورش یابند و در قسمت های مختلف فعال باشند(55)، به بالاترین مراحل رشد و کمال روحی و اجتماعی دست یابند و با مواظبت از افتادن در دام نقشه هایی که می خواهد آنها را به امور بی ارزش مشغول نگه دارد، از خدمت به جامعه خویش غافل نشوند و مسئولین و قانون گذراران نیز باید چنین زمینه ای را در عرصه های مختلف برای شان تسهیل کنند و همه امکانات مادی و معنوی و آموزشی را صرف پرورش آنها به عنوان آینده سازان کشور فراهم نمایند. دختران امروز، مادران نسل فردای این سرزمین اند و عمیق ترین تأثیر را در تربیت و رشد بالنده - یا خدای ناکرده، ناامید کننده - آنها دارند.

در دنیای امروز که فرهنگ منحط جهان مادی، زنان و دختران را به عنوان ابزاری برای هوس های خود و تبلیغ کالا‌های شان می‌ خواهد(56) شایسته است دختران با نگهبانی از مرزهای عفاف و خودسازى و تهذيب نفس از سیرۀ حضرت معصومه(سلام الله علیها)، آن اسوه معنويّت و زهد و ایمان و پارسايى و عمل صالح و بى اعتنايى به زرق و برق و تجملات دنيا، تأسّی کنند تا به اهداف متعالی نائل ‏گردند.(57)


پیشنهاد برای مطالعه:  مقام و منزلت حضرت فاطمه معصومه(س)

Source:
.
Peinevesht:

(1). مقاله «آشنایی با حضرت عبدالعظیم و مصادر شرح حال او»، استادی، رضا، فصلنامه نور علم، شماره 50 و 51، فروردین و تیر 1372 ، ص۳۰۱.

(2). ن.ک: همان؛ ریاحین الشریعه، محلاتی، ذبیح الله، دارالکتب الاسلامیه، بی تا، ج 5، ص 31 و ۳۲؛ جرعه ای از دریا، شبیری زنجانی، سیدموسی، مؤسسه کتاب شناسی شیعه، قم، 1394هـ ش، ج 2، ص 519.

(3). ریاحین الشریعه، همان، ص 31.

(4). ن.ک: الإرشاد في معرفة حجج الله على العباد، مفيد، محمد بن محمد، كنگره شيخ مفيد، قم‏، 1413 هـ ق‏، چاپ اول‏، ج 2، ص 244.

(5). ن.ک: تذکرة الخواص، ابن جوزی، ابوالفرج عبدالرحمن بن علی ابوالفضائل جمال‌الدین، منشورات الشریف الرضی، قم، ۱۴۱ هـ ق، ص 315.

(6). دلائل الإمامة، طبرى آملى صغير، محمد بن جرير بن رستم‏، نشر بعثت‏، قم‏، 1413 هـ ق، چاپ اول، ص 309.

(7). عيون أخبار الرضا(ع)، ابن بابويه، محمد بن على‏، محقق / مصحح: لاجوردى، مهدى‏، نشر جهان‏، تهران‏، 1378 هـ ق‏، چاپ اول‏، ج1، ص 17.

(8). زاد المعاد - مفتاح الجنان‏، مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى‏، محقق / مصحح: اعلمى، علاءالدين‏، موسسة الأعلمي للمطبوعات‏، بيروت‏، 1423 هـ ق، چاپ اول، ص 548.

(9). بحار الأنوار، مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى‏، دار إحياء التراث العربي‏، بيروت‏، 1403 هـ ق، چاپ دوم، ج ‏65، ص 77.

(10). الغدیر في الکتاب والسنة، امینی، عبدالحسین، دارالکتب العربی، بیروت، 1397 هـ ق، ج ۱، ص ۱۹.

(11). تفسير نمونه، مکارم شیرازی، ناصر، دارالکتب الاسلامیه، تهران، 1371 هـ ش، چاپ دهم، ج 2، ص 267.

(12). انوار هدايت، مجموعه مباحث اخلاقى، مكارم شيرازى، ناصر، انتشارات مدرسه امام على بن ابى طالب (ع)، قم 1390 هـ ش، چاپ اول، ‏ص332.

(13). تفسير نمونه، همان، ج 2 ص 268.

(14). ن.ک: همان، ج 24، ص 109.

(15). پيام قرآن‏، مكارم شيرازى، ناصر، دار الكتب الاسلاميه‏، تهران‏، 1386 هـ ش‏، چاپ نهم‏، ج 6، ص 388.

(16). همان، ص 421.

(17). تفسير نمونه، همان، ج 12، ص 225.

(18). همان، ج 18، ص 253.

(19). همان.

(20). بحار الأنوار، همان، ج ‏57، ص 228.

(21). زاد المعاد - مفتاح الجنان، همان.

(22). بارگاه فاطمه معصومه، میرعظیمی، سید جعفر، انتشارات نهضت، بی جا، بی تا، ص 24.

(23). ن.ک: همراه زائران قم و جمكران، مکارم شیرازی، ناصر، انتشارات امام على بن ابى طالب(ع)، قم، 1390 هـ ش‏، چاپ اول‏، ص 39؛ تاریخ قم، قمی، حسن بن محمد، تصحیح: تهرانی، جلال الدین تهرانی، نشر توس، تهران، بی تا، ص 213.

(24). تاریخ قم، همان؛ همراه زائران قم و جمكران، ص 40.

(25). بحارالانوار، همان، ج 48، ص 316.

(26). همان، ج 57، ص 219.

(27). همراه زائران قم و جمكران، همان، ص40 و 26.

(28). بانوی ملکوت، کریمی جهرمی، علی، انتشارات بوستان کتاب، قم، 1393هـ ش، چاپ اول، ص 36.

(29). بحار الانوار، همان، ج 57، ص 213.

(30). زهرا(ع) برترين بانوى جهان‏، مکارم شیرازی، ناصر، نشر آیت الله مکارم شیرازی، قم، چاپ اول، بی تا، ص 12.

(31). همان.

(32). رهبران بزرگ‏، مكارم شيرازى، ناصر، انتشارات مدرسه الامام على بن ابى طالب(ع)، قم‏، 1373 هـ ش‏، چاپ اول‏، ص 99.

(33). برگزيده تفسير نمونه‏، مكارم شيرازى، ناصر، محقق: على بابايى، احمد، دار الكتب الإسلامية، تهران‏، 1382هـ ش‏، چاپ سیزدهم، ج 2، ص 576.

(34). زهرا(ع) برترين بانوى جهان، همان.

(35). همان.

(36). تفسير نمونه، همان، ج‏ 11، ص 275.

(37). همان.

(38). زهرا(ع) برترين بانوى جهان‏، همان، ص 28.

(39). من لا يحضره الفقيه‏، ابن بابويه، محمد بن على‏، محقق / مصحح: غفارى، على اكبر، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم‏، 1413هـ ق، چاپ دوم، ج 3، ص 481.

(40). الکافی، كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق‏، دار الكتب الإسلامية، تهران، 1407هـ ق، چاپ چهارم‏، ج 6، ص 5.

(41). الأمالي، ابن بابويه، محمد بن على‏، نشر كتابچى‏، تهران‏، 1376 هـ ش، چاپ ششم‏، ص 577.

(42). برای مثال ن.ک: الکافی، «باب فضل البنات». (الکافی، همان، ج 6، ص 4). و ن.ک: وسائل الشیعه، «باب استحباب طلب البنات و اکرامهن». (وسائل الشيعة، شيخ حر عاملى، محمد بن حسن‏، مؤسسة آل البيت عليهم السلام‏، قم‏، 1409 هـ ق، چاپ اول، ج 21، ص 361). و ن.ک: همان، «باب زیاده الرقه علی البنات و الشفقه علیهن اکثر من الصبیان». (همان، ص 367 و...).

(43). مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل‏، نورى، حسين بن محمد تقى‏، مؤسسة آل البيت عليهم السلام‏، قم‏، 1408 هـ ق، چاپ اول، ج 15، ص 116.

(44). همان، ص 115.

(45). الکافی، همان، ج 6، ص 5.

(46). من لا یحضره الفقیه، همان، ج 3، ص 482.

(47). الکافی، همان، ج 6، ص 5.

(48). ن.ک: تفسیر نمونه، همان، ج ‏16، ص 306.

(49). الكافى، همان، ج 1، ص 30.

(50). نهج الفصاحة، پاينده، ابو القاسم‏، دنياى دانش‏، تهران‏، 1382 هـ ش، چاپ چهارم‏، ص 218.

(51). جلوه حق بحثى پيرامون( صوفيگرى) در گذشته و حال‏، مكارم شيرازی، انتشارات نسل جوان‏، قم‏، 1384 هـ ش‏، چاپ سوم‏، ص 57.

(52). پاسخ به پرسشهاى مذهبى‏، مكارم شيرازى، ناصر، سبحانی، جعفر، انتشارات مدرسه الامام علي بن ابى طالب(ع)، قم‏، 1377 هـ ش‏، چاپ اول، ص 125.

(53). برگزيده تفسير نمونه، همان، ج ‏1، ص 206.

(54). تفسير نمونه، همان، ج ‏17، ص 314.

(55). بیانات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی، 30/8/1389.

(56). بیانات حضرت آیت‌الله العظمی مکارم‌شیرازی، تقسیر قرآن کریم، شبستان امام خمینی(ره)، حرم مطهر حضرت معصومه(س)، 8/5/1392.

(57). كليات مفاتيح نوين‏، مكارم شيرازى، ناصر، انتشارات مدرسه الامام على بن ابى طالب(ع)، قم، 1390 هـ ش‏، چاپ بيست و نهم‏، ص837.

TarikheEnteshar: « 1399/03/24 »
CommentList
*TextComment
*PaymentSecurityCode http://makarem.ir
CountBazdid : 12139