اول ذى القعده سال 173 هجرى، روز ميلاد حضرت فاطمه معصومه‏ عليها السلام است.[1]،[2] سيده جليله، حضرت فاطمه عليها السلام دختر موسى بن جعفر عليهما السلام كه به حضرت «معصومه» شهرت يافته و قبر شريفش در شهر مقدس قم معروف و مشهور است، و روشنى چشم اهل قم و پناهگاه عامه مردم است و هر سال ميليون­ها نفر از شهرها و كشورهاى دور و نزديك، رنج سفر بر خود هموار مى‏ كنند تا از فيض زيارت آن كريمه‏ اهل‏ بيت عليها السلام بهره‏ مند گردند.[3]

دختران؛ تجلی رحمت واسعۀ خداوند

باید اذعان نمود اعراب قبل از اسلام دختران خود را زنده به گور مى‏ كردند، و حتی در آن زمان وجدان اين گونه اشخاص از اين جنايت ننگين ممانعت نمى‏ كرد.[4] لذا در آن زمان كمتر كسى بود كه پدرى را كه تازه دختر معصومش را زنده زير خاك كرده ملامت كند،[5] زيرا تولد دختر را ننگ مى‏ پنداشتند، و عجیب اين‏كه حتى قوانين طبيعى را در اين زمينه ناديده گرفته و مى‏ گفتند: «بچه ‏هاى دختران ما فرزندان ما نيستند، فرزندان ما تنهابچه‏ هاى پسران ما مى‏ باشند»[6] از این رو پدرى با انجام چنين عمل ننگينى حس مى ‏كرد كه وظيفه وجدانى خود را به نحو اكمل انجام داده است، بنابراين وجدان شاد و آرامى داشت!.[7]

لیکن  با ظهور اسلام ، مبارزه با خرافه در ابعاد مختلفش به ویژه در مبارزه با ننگ پنداری تولد فرزند دختر به اوج خود رسید،[8] زیرا اسلام براى احياى ارزش‏ هاى انسانى و الهى گام به ميدان گذارده بود، و سخت با اين تفكر جاهلى به مبارزه برخاست و از طريق موعظه و اندرز و آموزش‏ هاى فرهنگى، و براى احياى شخصيت از دست رفته زن، قيام كرد؛[9] هم چنین از طريق وضع قوانين به نفع زنان و شركت دادن آنها در مسائل مختلف و سرانجام از طريق شدت عمل در مقابل كسانى كه حاضر نبودند در برابر اين حقايق تسليم شوند.[10]

اینچنین شد که تولد دختر در احاديث اسلامى به عنوان گشوده شدن ناودانى از رحمت‏ خدا به خانواده معرفى گردید[11] و خود پيامبر صلی الله علیه و آله و سلم آن قدر به دخترش بانوى اسلام فاطمه زهرا سلام الله علیها احترام مى‏ گذاشت كه مردم تعجب مى‏ كردند، آن حضرت با تمام مقامى كه داشت، دست دخترش را مى‏ بوسيد.[12]

در حديثى مى‏ خوانيم كه به پيامبر صلی الله علیه و آله و سلم خبر دادند خدا به او دخترى داده است، ناگهان نگاه به صورت يارانش كرد، ديد آثار ناخشنودى در آنها نمايان گشت! (گويى هنوز رسوبات افكار جاهلى از مغز آنها بر چيده نشده) پيامبر صلی الله علیه و آله و سلم فوراً فرمود:«اين چه حالتى است در شما مى‏ بينم؟! خداوند گلى به من داده آن را مى‏ بويم، و اگر غم روزى او را مى ‏خوريد، روزيش با خدا است»[13].

 در حديث ديگرى از پيامبرصلی الله علیه و آله و سلم مى‏ خوانيم كه فرمود:« چه فرزند خوبى است دختر! هم پر محبت است، هم كمك كار، هم مونس است و هم پاك و پاك كننده»[14]،[15] در روایتی  ديگر از رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم نقل شده است که فرمود ‏؛«كسى كه بازار مى‏رود و تحفه‏ اى براى خانواده خود مى‏ خرد .. هنگامى كه مى ‏خواهد تحفه را تقسيم كند نخست بايد به دختر و بعد به پسران بدهد، چرا كه هر كس دخترش را شاد و مسرور كند چنان است كه گويى كسى از فرزندان اسماعيل علیه السلام را آزاد كرده باشد»[16]؛[17]

لذا باید با تبریک ولادت باسعادت  کریمۀ اهل بیت سلام الله علیها آن بانوی بزرگوار، در راستای  بیان ویژگی ها و صفات برجستۀ میلاد این روز فرخنده گام نهاد.[18]

  علم گرایی در سیرۀ حضرت معصومه سلام الله علیها

بی تردید كسانى كه در عصر علم‏ و دانش از زن‏ به عنوان ابزارى براى رسيدن به اهداف نامقدس خويش بهره برده، و آنان را از جايگاه واقعى‏شان خارج نمودند، آرى هيچ كدام مقام زن را نشناختند، و به او ظلم و خيانت كردند.[19] اینگونه است که زن در جوامع غربی و حتی برخی ازدیگر جوامع بشری به عنوان ابزار و کالا ، برای رونق یافتن تجارت جنسی که البته  پيچيده‏ ترين و مدرن‏ترين نوع بردگى براى زنان به حساب مى‏ آيد، مورد استثمار قرار گرفت،[20] به عنوان نمونه صد ها هزار دختر و زن از اروپاى شرقى براى بردگى جنسى به غرب‏ قاچاق شده‏اند.[21] و نیز سالانه به طور معمول بیش از دو ميليون دختر 5 تا 15 سال در بازارهاى جهانى قاچاق انسان، معامله و مجبور به فساد و فحشا مى‏ شوند.[22]،[23]

حال آنکه  اسلام برخلاف جوامع غربی برای احياى ارزش و مقام و کرامت زنان می کوشد[24]، اسلام در پی آن است که مقام و شخصيت زن را در اجتماع بالا ببرد[25] از این رو ، به منظور بالا بردن ارزش زن، وظايف خانه دارى را بر او واجب نكرده است بلکه آن را به فطرت و وجدان و خواست طبيعى آنان موكول نموده است.‏[26]

لذا قرآن کریم طلب علم‏ را بر زن‏ و مرد مسلمان واجب كرده است؛[27] در كلمات پيامبر صلى الله عليه وآله سلم نیز آمده است؛‏ «طلب العلم فريضة على كل مسلم و مسلمه»[28]،[29]
در اين حديث علم بدون قيد و شرط ذكر شده و شامل تمام رشته‏ هاى علمى است و هيچ استثنايى از لحاظ زن و مرد هم ندارد و همه افراد مسلمان را شامل است. [30]

بدون شک حضرت معصومه سلام الله علیها از مقام و جایگاه بالایی از جمله در عرصه علمی بهره مند بودند . به عنوان نمونه وقتی امام موسی کاظم علیه السلام پاسخ‏ هاى علمی حضرت معصومه‏ عليها السلام به جمعی از شیعیان آن حضرت را مشاهده کردند فرمودند؛ همگى صحيح است. لذا امام علیه السلام سه‏ بار فرمود:«فداها ابوها؛ پدرش به فدايش باد» با توجه به اين كه حضرت معصومه عليها السلام در آن زمان سن و سال زيادى نداشت، اين به نوبۀ خود نشانگر عظمت او از نظر علم و معرفت است و... .[31]،[32]

حضرت معصومه سلام الله علیها و شکوه مقامات معنوی

بدیهی است قرار دادن زن در موقعيتى كه اسلام براى او در نظر گرفته، بهترين خدمتى است كه مى‏ توان براى اين قشر مظلوم انجام داد. و اين خدمت جز از راه تبيين‏ احكام و آموزه های اسلامی و معنوی و حقوق مربوط به بانوان‏، و تحقق و پياده كردن آن عملى نخواهد شد[33].

از این رو خروج زن از منزل براى انجام واجبات، مثل تشرف به حج واجب، و مراجعه به دكتر، و صله رحم به مقدار لازم، و شركت در جلسات در مواردى كه اگر به مجالس دينى‏ و مساجد نرود، از اسلام دور مى‏ ماند، و تعاليم لازمه اسلامى را فرا نمى‏ گيرد، و اخلاق اسلامى را ترك مى‏ كند، يا در آن ضعيف مى‏ شود، منوط به اجازه شوهر نیست؛ بلكه در چنين شرائطى شركت در مراسم مزبور، براى بانوان‏ مانعى ندارد، هر چند شوهر راضى نباشد.[34]

حال در موضوعات مرتبط با مقام و منزلت معنوی بانوان در اسلام باید به دختر بزرگ و با عظمت امام موسى بن جعفر عليهما السلام، حضرت فاطمه معصومه عليها السلام اقتدا نمود،[35] مقام والای آن حضرت در عالم کشف و شهود نه تنها به خاطر فرزندی حضرت موسی بن جعفر علیه السلام و خواهری امام هشتم علیهما السلام است، بلکه به واسطه مقام معرفتی خود ایشان نیز می باشد.[36]

اینگونه است که امام صادق علیه السلام زیارتگاه آن بانوی بزرگوار را حرم اهل ‏البيت عليهم السلام‏ می نامند و می فرماید؛«خداوند حرمى دارد كه مكه است، و براى پيامبر صلى الله عليه و آله هم حرمى است وآن مدينه است. و حرم‏ اميرالمؤمنين عليه السلام كوفه است. و حرم ما اهل‏ البيت شهر قم است. و بزودى در قم، زنى از فرزندان من به نام فاطمه دفن مى‏ شود كه هر كس مرقد او را زيارت كند بهشت بر وى واجب مى ‏گردد. راوى گويد: امام صادق عليه السلام اين سخن را قبل از تولد امام كاظم عليه السلام پدر بزرگوار حضرت فاطمه‏ معصومه‏ عليها السلام بيان كرد».[37]،[38]

هم چنین امام صادق علیه السلام به اذعان به مقام والای معنوی و قدسی حضرت معصومه سلام الله علیها فرمود؛«؛ در شهر قم زنى از فرزندان من رحلت مى‏ كند كه نام او فاطمه دختر موسى بن جعفر عليهما السلام است، و تمام شيعيان من (كه شايسته شفاعت باشند) با شفاعت اين‏خانم وارد بهشت مى‏ شوند».[39]،[40]

بی شک وجود فضائل و کرامات بی بدیل حضرت معصومه سلام الله علیها زيارتى پر ارزش را برای زائران رقم خواهد زد؛ لذا امام جعفر صادق عليه السلام در فرازی دیگر فرمود:«ان زيارتها تعدل الجنة؛ بى‏ شك (ثواب) زيارت مرقد حضرت معصومه عليها السلام برابر با بهشت است».[41]

و یا در روایتی امام رضا عليه السلام فرمودند:«من زار المعصومة بقم كمن‏زارنى‏؛ هركس حضرت معصومه عليها السلام را در قم زيارت كند گويا مرا زيارت كرده است».[42]،[43]

سخن آخر

در خاتمه باید گفت؛ متأسفانه زن در طول تاريخ مورد بى‏ مهرى قرار گرفته است؛ هم در گذشته و عصر جاهليت قديم، و هم در زمان معاصر و عصر جاهليت‏ مدرن‏ و جديد! و گاه اين بى ‏مهري­ها در لباس دلسوزى و إحقاق حقوق زن بوده است![44]

بدین ترتیب از یک سو در جوامع غربى كه تصور مى‏ كنند براى زن شخصيت والايى قائلند عملاً مى‏ بينيم او را آن چنان تحقير كرده ‏اند كه به صورت يك عروسك بى ارزش يا وسيله ‏اى براى خاموش كردن آتش شهوت و يا كالايى براى تبليغ كالاهايشان در آورده‏ اند.[45]

از سوی دیگر نیز با نهايت تاسف هنوز در جوامع اسلامى، آثارى از افكار جاهلى وجود دارد، و هنوز كم نيستند خانواده‏ هايى كه از تولد پسر خوشحال و از نوزاد دختر ناراحت مى ‏شوند، و يا لا اقل تولد پسر را بر دختر ترجيح مى‏ دهند.[46]

البته ممكن است شرائط خاص اقتصادى و اجتماعى در رابطه با وضع زنان در جوامع كنونى يكى از علل اينگونه عادات و رسوم غلط بوده باشد، ولى هر چه هست بايد عموم مسلمانان راستين با اين طرز فكر مبارزه كنند، و ريشه ‏هاى اجتماعى و اقتصادى آن را بسوزانند كه اسلام نمى‏ پسندد كه بعد از چهارده قرن پيروانش به افكار جاهلى باز گردند، و اين يك نوع جاهليت ثانوى است.[47]

حال آنکه حقیقت مقام و جایگاه معنوی دختر را می توان در وجود کریمۀ اهل بیت سلام الله علیها مشاهده نمود، به نحوی که «علامه مجلسى» رحمه الله در تبیین مقام و منزلت وكيفيت زيارت حضرت معصومه عليها السلام مى‏ گويد: در بعضى از كتب زيارات آمده است: حضرت رضا عليه السلام به يكى از يارانش به نام «سعد اشعرى» فرمود«من زارها عارفا بحقها فله الجنة؛ هر كس با معرفت او را زيارت كند بهشت براى اوست»[48]

لذا به محضر حضرت فاطمۀ معصومه سلام الله علیها عرض می کنیم؛«...السلام‏ عليك يا عمة ولى الله، السلام عليك يا بنت موسى بن جعفر ورحمة الله وبركاته..[49] يا فاطمة اشفعى لى فى الجنة، فان لك عند الله‏ شانا من الشان[50].. ‏؛ سلام‏ بر تو اى عمه ولى خدا، سلام بر تو اى دختر موسى بن جعفر و رحمت‏ و بركات خدا بر تو باد.. اى فاطمه مرا در بهشت شفاعت كن چرا كه در پيشگاه خدا داراى‏ جايگاه با عظمت هستى».

امید است در سایه فضیلت، کرامت و عنایت حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها مشکلات و چالش ­های موجود در جوامع اسلامی مرتفع گردد.[51]